Exoten brengen nieuwe ziekten en beschermen tegen de oude
Exoten, dat zijn schelpen of andere dieren of organismen die door menselijk handelen (aquacultuur, scheepsvracht) in een nieuw gebied komen, kunnen nieuwe ziekten meebrengen. Maar ze kunnen de inheemse soorten ook beschermen tegen nieuwe en oude ziekten.
Hoe dat mechanisme precies werkt is voor het eerst in kaart gebracht door Anouk Goedknegt, VU-promovendus aan het NIOZ. Ze verdedigt haar proefschrift op 3 november aan de VU Amsterdam. In 2011 werd de invasieve oesterparasiet Mytilicola orientalis (een kreeftachtige van maximaal 1 cm groot), voor het eerst gevonden in mosselen. Goedknegt ontdekte dat deze parasiet, die is meegekomen met de Japanse oester, naast mosselen ook nonnetjes en kokkels infecteert. Mosselkwekers schrokken van dit nieuws. Het deed hen denken aan de massale mosselsterfte in de jaren '50. Toen werd de invasieve oesterparasiet Mytilicola intestinalis aangewezen als veroorzaker van massale mosselsterfte. Uit het onderzoek van Goedknegt naar de effecten blijkt echter dat deze exotische parasiet niet zorgt voor dodelijke infecties, maar alleen voor lichte verslechtering van de conditie van mosselen. Hij peuzelt alleen kleine beetjes van zijn gastheer op en voedt zich soms ook met zijn maag- en darminhoud.
Toch is de oester niet alleen een vijand van de mossel. Goedknegt ontdekte ook dat hij mosselen kan beschermen tegen infecties van hun parasieten. De oester filtert larven van mosselparasieten uit het water en eet ze op. Gunstig voor de mossel want die is zijn parasieten liever kwijt dan rijk. Uit veldexperimenten is gebleken dat wanneer mosselen zich diep in de oesterbank nestelen, ze uit de gevarenzone voor sommige mosselparasieten blijven. Ook vogels en krabben kunnen mosselen op deze manier moeilijker bereiken. De mossel betaalt er wel een prijs: door zich tussen de oesters te verstoppen kan hij veel minder voedsel uit het water filteren.
De Waddenzee telt 50 invasieve soorten.