Vlnr: Karina Wolkers, Theun de Winter, Onno Blom en Theodor Holman.
Foto: Jeroen van Hattum
"Schatkist Wolkers voor biografie"
Een lange rij wachtenden voor de Burghtkerk in Den Burg waar zaterdag de biografie 'Het litteken van de dood' geschreven door Onno Blom over het leven van Jan Wolkers in al zijn facetten wordt gepresenteerd.
Tien jaar na het sterven van de grote Nederlandse kunstenaar neemt schrijver Onno Blom ons mee in zijn zoektocht naar de waarheid. De kerk zit vol mensen voor wie Wolkers op een of andere manier veel betekenis heeft gehad. De ware Jan Wolkers, wie was hij en wat bezielde hem? Theodor Holman vraagt net als de hoogleraren tijdens de promotie van Onno naar diepere achtergronden van de schrijver.
Toen Onno 12 jaar was las hij 'Terug naar Oegstgeest" en daarna 'Kort Amerikaans' dat zich in Leiden, zijn stad, afspeelt. De eerste persoonlijke ontmoeting met Jan vond plaats toen Onno werkte als adjunct-directeur van uitgeverij De Bezige Bij. Op de markt in Leiden zag hij de uitwerking van Jan op een menigte. In een heilige verering week deze uiteen zoals Mozes de Rode Zee spleet.
Bewondering en eerlijkheid liggen in het verhaal van Onno. Als hij hem af en toe nadoet, is het alsof Jan bij ons is. Jan was een van de elf kinderen in huize Wolkers. Hij groeide op in een gereformeerd kruideniersgezin waar het af en toe benauwend was, waardoor hij graag met zijn schetsboek de natuur opzocht.
Met de natuur als inspiratiebron kon hij zijn eigen hemel en aarde scheppen, kon hij een contrapunt zetten tegen het keurslijf van de kerk. Als hij terugkomt van het sterfbed van zijn geliefde broer Gerrit, stopt hij in het weiland en tekent om de ondergaande warme gele zon te vereeuwigen. Het is volgens Onno zijn laatste mogelijkheid om de dood te bezweren.
De boeken die volgen, hebben allemaal iets te maken met dezelfde rouwverwerking. 'Een roos van vlees' is een in memoriam over zijn dochtertje die op 2-jarige leeftijd stierf. 'De doodshoofdvlinder' gaat over het verlies van zijn vader en 'Turks Fruit' kent de verliefdheid met het afscheid. De dood is een steeds terugkerend element en natuurlijk de seksualiteit die alles verbindt als pleister op de wonde.
Onno had de afgelopen tien jaar in huize-Wolkers een schatkist vol om uit te putten: een kamer vol lades waarin Jan twintig jaar dagboeken, correspondenties en schetsboeken had achtergelaten, zodat de biograaf zonder censuur dichtbij de waarheid kon komen.
Daarbij geholpen door Karina zijn vrouw. Als zij in de vol zittende Burghtkerk aan het woord is en vertelt over haar leven met Jan is dezelfde bewondering en eerlijkheid zeer treffend. "We hadden een rijk leven. Jan was altijd aandachtig en geïnteresseerd, ik was gefascineerd door wat hij deed." De moeder van Karina was kunstenaarsmodel, haar ouders bewonderden hem en zij werd op haar zeventiende zijn geliefde. "In 1980 vond hij aan de Rozendijk het paradijs dat hij in zijn jeugd verloren had, een heerlijk huis met atelier, een groot stuk grond, een lieve vrouw en lieve jongens."
De wilde Jan, de ongepolijste diamant, het multitalent, de tekenaar, schrijver, natuurliefhebber, beeldhouwer en schilder had met het oog op een biografie jaren geleden Theun de Winter op het oog. Door middel van interviews zou het boek 'De biograaf' gestalte krijgen. Theun was daarmee de wegbereider voor Onno en hij droeg in de kerk een gedicht over de vriendschap voor. Hij kreeg als dank ook een boekje van Onno overhandigd.
Een grote foto van Jan, hangend aan de preekstoel, kijkt ons allen aan. Jan was een inspiratiebron geweest voor Onno. Zijn levenslust om van elke dag iets te maken, juist omdat het leven eindig was in zijn ogen, had gewerkt. Het laatste doek van zijn hand bevatte de warme gele gloed van de ondergaande zon. Een apotheose geboren uit de dood.
Na afloop van de presentatie, die georganiseerd was door Het Open Boek en de bibliotheek, werd het glas geheven en vormde zich in de kerk een lange rij mensen om zich het mooie boek eigen te maken en om het door Onno en Karina te laten signeren.
