Superaardappel uit zaad: gevolgen pootgoed?
Een superaardappel die resistent is tegen de gevreesde aardappelziekte. Goed nieuws voor de akkerbouw, door de hogere opbrengst en besparing op gewasbescherming, en het milieu. Ook een aardappel die niet meer wordt geteeld uit knollen, maar uit zaad. Is het einde van de Texelse pootgoedteelt in zicht?
Het Wageningse bedrijf Solynta presenteerde het deze week als een doorbraak: De aardappel die immuun is voor aardappelziekte, veroorzaakt door een schimmel. Tweede landbouwrevolutie is dat de aardappel als zaadje kan worden gezaaid, in plaats van als pootgoed. Het is nog niet zover, voor de superaardappel de markt op kan, moeten de veredelaars nog het nodige werk verzetten. Maar Solynta zegt het ras binnen vier jaar op de markt te kunnen hebben.
In hoeverre raakt dit de pootaardappelteelt in Nederland, op Texel in het bijzonder? De telers produceren jaarlijks vele tonnen pootaardappels die worden geëxporteerd naar landen overal ter wereld. Het maakt pootgoed de kurk waarop de akkerbouw op het eiland drijft.
"Niks nieuws"
Bij aardappelcoöperatie Agrico heerst de overtuiging dat het nog lang niet zover is dat pootgoedteelt overbodig is. Dit bedrijf heeft zelf ook aardappels ontwikkeld die resistent zijn tegen aardappelziekte, die ook al op de markt zijn. "Niks nieuws onder de zon", zeggen ze zelf. Volgens hen is het ontwikkelen van resistentie alleen niet genoeg. Een aardappel moet aan zeker 40 andere kenmerken voldoen om op de markt gebracht te worden, zoals smaak, vorm en stevigheid.
En aardappelen die worden geteeld uit zaad, in plaats van pootaardappelen dan? Slechts tien gram zaad kan in theorie net zoveel oogst opbrengen dan één ton pootaardappelen. Volgens Agrico Research staat de ontwikkeling van aardappelzaad dat pootgoed vervangt nog in de kinderschoenen en duurt het nog tientallen jaren voordat het zover is. Feit is wel dat zaadveredeling en -vermeerdering vele malen sneller gaat dan via pootgoed. Via de genetische weg kunnen snel andere eigenschappen in de aardappel worden "gebouwd", zoals resistentie tegen andere ziektes en extra vitamines. "De regelgeving is de grootste belemmering", doelt de Texelse akkerbouwer Bert Keijser op de weerstand tegen gentechnologie en de regelgeving." Anderzijds: "Hier mogen we dan behoudend zijn, elders in de wereld zijn ze er al volop mee bezig. Zoals veredelaars in Canada en de VS. Zij ontwikkelden ook rassen die resistent zijn tegen aardappelziekten.
Eigenlijk niets nieuws onder de zon. Keijser teelt al jaren het door Gelein Jansen gekweekte aardappelras Texla, dat resistent tegen aardappelziekte. "Niet op grote schaal overigens, daarvoor mist het ras een aantal kwaliteiten, zoals groeikracht. Maar Texla is populair onder volkstuinders. Of ie lekker is? Ach, de één houdt van de moeder, de ander van de dochter."
Een echte primeur is de teelt van aardappels uit zaad overigens niet. In april introduceerde het Noord-Hollandse bedrijf Bejo haar eerste True Potato Seed ras (TPS): Oliver F1. Mocht aardappelzaad uiteindelijk de teelt van pootgoed verdringen, dan kunnen gebieden in Noord-Afrika, waar nu veel pootgoed per schip heen wordt gevaren, straks per post van een zakje zaad worden voorzien. En zal de akkerbouw een belangrijke pijler verliezen. Keijser volgt de ontwikkelingen nauwlettend, maar denkt dat het zo'n vaart nog niet zal lopen. "De pootgoedteelt kent wel grotere bedreigingen", doelt hij onder meer op toenemende verdroging en verzilting. "We hebben dit groeiseizoen 150 millimeter te weinig neerslag gehad. Aardappels hebben dit jaar veel meer last van schurft. Een andere grote bedreiging voor de landbouw is natuurontwikkeling."
Zie ook artikel rechterkolom.