Bunker der bunkers blootgelegd
Met het vrijgraven en openen van de bunker bij Texla dit weekend is een stukje Texelse oorlogsgeschiedenis letterlijk blootgelegd. Een spannend moment voor een select groepje kenners van de militaire historie, maar voor anderen ook bijzonder.
"Van alle bunkers op Texel was dit de belangrijkste", vertelt gids en oorlogskenner Ruud Zijlstra over de betonnen vesting bij Texla. Nadat kraanmachinist Ronald Uitgeest de berg zand die zeventig jaar geleden voor de ingang was aangebracht vrijdag had weggegraven konden belangstellenden zaterdag een kijkje nemen in de bunker. Niet dat er veel oorlogsbuit was achtergebleven, meer dan wat verroeste patronen, een spade, wat kabels en wat ander roestig spul was er niet te zien. Plunderaars hebben in het verleden niet veel achtergelaten. Maar spannend was het wel, zeker voor Zijlstra, bijna geobsedeerd door de Texelse oorlogsgeschiedenis, en een groep Texelaars (AWT) onder wie Pieter-Jan Kampstra en Ronald Keijser die zich verdiepen in het oorlogsverleden.
Het is dan ook niet zomaar een bunker. Muren van tweeëneenhalve meter dik beton moesten voorkomen dat 500-ponders, bommen van de Geallieerden, dit hoofdkwartier van de bezetters aan puin zouden schieten. Volgens Zijlstra is er 800 kuub beton verwerkt in bunker ST (Städige) 2053, waarschijnlijk de reden dat deze bunker overeind is gebleven, waar zo'n 45 anderen die hier ooit stonden zijn gesloopt. Voorzien van een luchtfiltersysteem om te zorgen dat bij een gifaanval de acht manschappen zouden overleven. Binnen en bovenop zijn de pijpen nog zichtbaar. Ook nog restanten van de schakelkasten waarmee de verbinding met het geschut bij Ongeren, Den Helder en andere Duitse eenheden werden onderhouden.
Eigenlijk lag de bunker achter een aarden wal, die moest voorkomen dat de vijand naar binnen kon stormen. Deze grond is door Uitgeest weer op de oorspronkelijke plek gebracht. Zijlstra vertelt over het schietgat waarmee de Duitsers het toegangspad tussen de grondwal en de bunker konden bestrijken. Maar bij het uitbreken van de Georgische muiterij moeten de Duitse manschappen die zeven dagen per week, 24 uur per dag in de bunker waren zijn verrast. Volgens de overlevering richtten de opstandelingen binnen een bloedbad aan, twee kogelgaten in een deur in de bunker - overigens van binnen naar buiten - herinneren vermoedelijk aan het drama.
Zijlstra was één van de mensen die in de jaren tachtig al een poging hadden gedaan om van deze bunker een museum te maken. Maar de toenmalige eigenaar kon het beeld dat er weer Duitse uniformen in de bunker zouden komen niet verdragen en werkte niet mee. Ook de huidige eigenaar Barend Albers heeft geen plannen om er een museum van te maken, maar geeft deze groep Texelaars wel de gelegenheid de bunker op te ruimen en toegankelijk te maken. Niet om hem permanent open te houden, maar op zijn tijd bijvoorbeeld wel excursies te houden.
Het vrijgraven en openen van de bunker, waarvan de ingang dichtgemetseld was, maakte dat er veel verhalen los kwamen. Jan Uitgeest, net vóór de oorlog geboren, herinnert zich nog goed hoe hij er als kwajongen kattenkwaad uithaalde. Door oplettende BS'ers ooit bestraft met een paar schoten in de lucht. Uitgeest vertelde ook over een Duits barak die stond waar nu tuincentrum Van der Werve zit. "Die lag vol helmen en gasmaskers. We gingen elke dag naar binnen en namen er van elk eentje mee. "Het was wel macaber, het bloed en de haren zaten er nog in. Ome Arie Kikkert van Arcadia maakte van de helmen voerbakkies voor de schapen."
Maar ook Texelaars die van ná de oorlog zijn, bewaren bijzondere herinneringen aan de bunker. "Als het had gesneeuwd gleden wij hier met sleetjes naar beneden", vertelt Hanneke Roeper tussen het maken van foto's door. Kampstra: "Dat de bunker nu open gaat, is een soort jongensdroom. Van kinds af aan zagen we hem hier al. Wij proberen zo'n compleet mogelijk beeld van het Texelse oorlogsverleden te krijgen. Nu is er weer een stukje van die historie zichtbaar."
Stukje oorlogshistorie nu weer zichtbaar
Binnen in de bunker, waar het stikdonker is en de grond nat en ongelijk, is het behendig manoeuvreren door de ruimtes. Die overigens maar klein zijn, gezien totale grootte van de bunker, een gevolg van de dikke muren. Maar degenen die er zaterdag lucht van hebben gekregen, nemen er met belangstelling en verwondering kennis van. De familie Albers had aan de (her)opening zelfs een officieel tintje gegeven, het lint werd doorgeknipt door kleindochter Nina.