Altijd reuring op de haven van Skil
Van een zeilbootje tot de Henri Dunant en van een garnalenkotter tot een binnenvaartschip. Ze komen allemaal voorbij de verkeerstoren van de havenmeesters in Oudeschild. "Het is hier net een klein eenmansbedrijf."
Het voorjaar komt laat op gang, en dat merken ze in de haven van Oudeschild. "Vorig jaar was het hier al wat drukker, veel pleziervaarders blijven nu op het IJsselmeer", vertelt Elis Polderman, samen met Berna Bouthoorn, Cor van Heerwaarden, Robin van de Braak en Piet Daalder de Havendienst. Beurtelings draaiden ze diensten, bij grote drukte met z'n tweeën. Elis: "We schrijven alles op wat er gebeurt. Noteren welke schepen binnen komen, versturen rekeningen voor het liggeld, wijzen ligplaatsen toe, zorgen dat alles goed ordelijk verloopt. Het ene moment is het rustig, maar het gebeurt ook wel dat we in anderhalf uur veertig tot vijftig boten moeten wegleggen. Als er overloop is uit de passantenhaven, dan zoeken we een plaatsje in de werkhaven. We sturen niemand het water op."
Levendig
Oudeschild is een levendige haven, met een breed scala aan activiteiten, uitgegroeid tot een economische factor van belang, met veel spin off naar andere bedrijvigheid. In het vaarseizoen veel pleziervaart, naast de beroepsvaart, die het hele jaar door in en uit vaart. Neem de rondvaart. "Op verzoek van de rondvaartschippers hebben we vorig jaar het vergunningstelsel ingevoerd. De TX10, TX20, TX44, De Rival, De Vrijheid, Het Sop en de historische schepen Egberta en Texelstroom. Zij hebben een vaste ligplaats. Daarnaast heb je dagondernemers, zoals de Bruuzer, Waddenexplorer, TX25. Niet vergund. Daar komen er steeds meer van. Zij varen 's morgens de haven in en vragen een plekje waar ze hun mensen kunnen oppikken." Recreatief is ook de bruine vloot. "Ze liggen hier meestal door de week. Voorheen bij de Kombuis en tegenwoordig liever bij De Compagnie, want ze gaan graag even kijken bij de optredens van Jug Bros."
Trekvee
We nemen een kijkje bij de Novel, een driemaster uit Kampen, van schipper/eigenaar Arnold Kievit. "Ik vaar hier geregeld binnen, het is net hoe de wind staat." Het schip beschikt over een royale en mooi afgewerkte kajuit. Hij is ook timmerman en heeft het interieur zelf gemaakt. Het schip is voorzien van alle luxe, behalve internet. "We zijn hier sociaal bezig, geen wifi." Zijn passagiers, een groep scholieren, zijn nu het eiland op. "Voorheen gingen ze met de bus naar de disco, nu doen ze 's avonds hier vooral spelletjes. Ik lig hier een paar dagen. Er is weinig wind, vanavond met het tij de haven uit, dat scheelt brandstof." Stilzitten is er niet bij voor de passagiers, bij het zeilen moeten de handen uit de mouwen. "Trekvee. Daar krijgen ze eelt van op hun vingers." Er liggen nu twee zeilschepen naast elkaar. Elis: "Maar het kan ook gebeuren dat er vijf op een rij liggen." Fietsenverhuurders doen er goede zaken mee. Een eindje verderop treedt op 20 mei Racoon op. "Bij zo'n groot festival krijgen we assistentie van de Havenpolitie."
Andere categorie zijn de "fietsbootjes". "Omgebouwde binnenschepen, met een man of dertig aan boord. Onder dek ingericht voor passagiers, hun fietsen staan doorgaans bovendeks. Ook zij gaan overdag het eiland op. Zoals onlangs een groep Amerikanen, op fietsen met felle gele fietstassen. Groepjes die geregeld ergens opsteken voor een natje en een droogje. "Daarnaast krijgen we hier de Rijnreisjes en zieken- en hospitaalschepen", wijst hij op de Prins Willem-Alexander, die ligt afgemeerd aan de kade bij het Stoombootkoffiehuis. "Deze vaart nu met demente bejaarden. De Henri Dunant komt hier gemiddeld een paar keer per jaar en ook de Lutgerdina, die speciaal is ingericht voor invaliden. Met liften en al aan boord. Deze schepen zijn vrijgesteld van liggeld en reserveren al een jaar van tevoren."
Kaaiman Eilanden
De verkeerstoren biedt een magnifiek uitzicht over de zee. In de verte passeert een luxe jacht dat, te zien aan de omvang, toebehoort aan de categorie der superrijken. "Een keer of vier, vijf keer per jaar krijgen we er zo eentje binnen." Met een blik op het computerscherm: "Dit is de Tatasu, 48 meter lengte, ongeveer de afmeting van een Noordzeekotter. Geregistreerd op de Kaaiman Eilanden. Jachten als deze worden gebouwd in Makkum en bij Damen in Den Helder verder afgebouwd. Ik denk dat ze aan het proefvaren zijn." Berna, tot voor kort werkzaam in de Passantenhaven: "Deze zijn te groot voor de jachthaven en krijgen een plekje in de werkhaven. De 'Noorder Light' van meneer Zeeman uit Hoorn, 23 meter lang, komt een keer of drie, vier per jaar. Hij zit bij ons in het systeem. Daarom hoeft hij niet contant te betalen, hij krijgt een rekening."
Maaltje vis
Schippers die niet in het systeem zitten, dienen wel ter plekke te betalen. Niet contant, de havendienst beschikt over mobiele pinapparaten. "Als we overloop hebben, gaan we met ons bootje met de briefjes bij de schippers langs. Betalen en afrekenen. Elis: "Soms kunnen schippers wel eens knorrig zijn." Berna: "Ze zijn op vakantie en hadden er op gerekend een plekje in de jachthaven te krijgen. Op de marifoon hadden ze kunnen horen dat de passantenhaven vol is, maar dat hebben ze niet gedaan. De passantenhaven vinden ze gezellig, in de werkhaven hebben ze vaak nog nooit gelegen, we hebben geen aansluiting voor water en stroom en onze voorzieningen zijn niet zo luxe. Nu moeten ze hun plan wijzigen en dat is even slikken. Gelukkig ken ik de meesten wel en zij kennen mij, eigenlijk is er nooit discussie. Vaak vinden ze het helemaal niet erg en gaan ze bij voorkeur naast een kotter liggen. Met een beetje geluk houden ze er op vrijdag een maaltje vis aan over." Elis: "We zijn een gastvrije haven, maar er is ook wel eens gemopper over een plekkie, eigenlijk net als op een camping. Maar onze gasten beseffen ook dat een tijdelijk plekje in de werkhaven altijd nog beter is dan moeten zwerven over het Wad. Want op dat soort dagen liggen de havens van Vlieland en Terschelling ook wel vol."
Bruine vloot-schipper: Ik vaar hier geregeld binnen, het is net hoe de wind staat.
Samenwerking
Veel schippers zijn ervaren, kundig en weten wat ze doen, maar niet altijd. Elis: "Wat onze collega gisteren meemaakte. Een nieuwe schipper waarschijnlijk, voor de eerste keer op de Waddenzee. Door de wind kreeg hij zijn boot bijna niet naar de kant. Je probeert tegen wind af te meren - aan hoge wal - want met wind mee - aan lager wal - komt je niet zo makkelijk weg. Schippers die goed kunnen varen redden zich wel. Even een "springetje achter" of een "lang, lange voor", hoor je dan. Eén lijn aan een bolder en als ze gas geven en meesturen, dan draait het schip in de goeie richting."
Beroepsvaart
De beroepsvaart is een belangrijk onderdeel van de haven. Elf Noordzeekotters, zeven kleinere garnalenkotters en twee kokkelvissers. Het is niet meer zo dat ze standaard op zondagavond vertrekken en vrijdag binnenkomen. "Je hebt ze van woensdag tot woensdag, een paar komen op donderdag en een ander komt op vrijdag. Soms moeten ze langere tijd stilliggen en benutten ze de tijd voor groot onderhoud." Zoals deze dinsdag, als de kade achter de CIV vol ligt met vistuig en ander materiaal. Er wordt gelast, geslepen, gieken hangen over de kade, er liggen kabels, kettingen en wat al niet meer. Mede dankzij de visserij is de haven ook een toeristisch trekpleister, er wordt gewandeld, gefietst, etc. "De informatieborden die hier sinds kort staan, geven een beeld van wat hier allemaal gebeurt. Bezoekers wijzen we er op: houd rekening met de veiligheid. Toch presteren mensen het nog om over de kabels heen te fietsen, met alle risico's vandien. Soms ligt er wel eens eentje."
CIV
Via de haven worden ook allerlei materialen aan- en afgevoerd. Zoals graan, suikerbieten, mest en zand. Op deze dinsdag ligt de Linsi van Simon Daalder afgemeerd. Het aanwijzen van plekken is voor insiders gesneden koek, maar zorgt voor buitenstaanders wel eens voor onbegrip: "Leg hem maar bij de blauwe deuren neer", doelt hij op de deuren van de CIV (Coöperatieve Inkoopvereniging voor Visserijbenodigdheden). "Elke Texelaar weet dat, maar niet elke schipper van de bruine vloot kent die schippersuitdrukking." De CIV zorgt voor elektriciteit, gasolie en schepen kunnen er hun afval(water) kwijt. De viscoöperatie wil graag verder met de aanleg van een walstroominstallatie, gevoed door duurzame stroom. De gemeente heeft opdracht aan extern bureau Seijsener gegeven te onderzoeken hoe de walstroomvoorziening verbeterd kan worden. Seijsener heeft alle gebruikers benaderd. "We hopen binnenkort het eindrapport te ontvangen."
Gerard Timmerman
