Waddenzeedijk geeft oude geheimen prijs
Oude houten palen, stukken wier, restanten van de oude dijk en ook nog de fundamenten van een oude wachttoren. De Waddenzeedijk bij De Schans gaf de afgelopen dagen diverse geheimen van vroeger prijs.
Met een meetpaal als aanwijsstok geeft archeoloog Michiel Bartels midden in het gat in de dijk graag een spontaan en vooral interessant hoorcollege over oude dijken. Het is ook niet niks wat de zeedijk, in de jaren zeventig verhoogd tot 8,4 meter boven NAP, prijsgeeft.
Dat er een oude middeleeuwse dijk tevoorschijn zou komen op de plek die momenteel open ligt voor een nieuw uitstroomkanaal van het nieuwe gemaal, was verwacht. Dat bleek al uit historisch onderzoek. Maar een verrassende bijkomstigheid is dat de ontwikkeling van de vroegere dijk aan de aftekeningen in de grond nog zo goed te volgen is.
Wier
Te zien is hoe er vanaf 1350 een dijk ontstond, dat die diverse malen werd weggeslagen, waarna er telkens weer een nieuwe verhoging kwam. Rond 1550 begon een versterking van de toenmalige dijk met wier uit de Waddenzee. "Tegenwoordig zou je dat om de sushi doen, maar destijds werd het zeegras in horizontale lagen voor de dijk gelegd." Dat was veelal in combinatie met palen om de boel op zijn plek te houden.
Daar kwam in 1731 abrupt een einde aan toen de paalworm, meegekomen met VOC-schepen, de houten palen begon aan te tasten. Volgens Bartels begon daarna een versterking van de dijk met stenen en dat is ook te zien in het gat in de dijk bij De Schans.
Extra in de openliggende dijk zijn de vondsten van gekleurde plekken in de grond die als sporen uit de IJzertijd zijn aangeduid. De sporen dateren van 200 vóór Christus tot het jaar nul. De archeologen die de afgelopen dagen met onderzoek bezig waren, sluiten niet uit dat het om sporen van bewoning gaat.
De grootste verrassing was echter de vondst een stevig fundament van een gebouw dat na 1600 en voor 1750 op de dijk moet hebben gestaan. Vermoedelijk was dat een wachttoren om over de dijk heen te kijken. De toren stond vlakbij Fort De Schans dat rond 1574 in opdracht van Willem van Oranje werd gebouwd om het eiland en de Reede van Texel te beschermen tegen de Spanjaarden. Afgaand op de zwaarte van het fundament - gemaakt van bakstenen uit Friesland (Friese boerengeeltjes) - moet het een gebouw van ongeveer zes bij zes meter zijn geweest van een paar meter hoog. Op een kaart van de Historische Vereniging was te zien dat er een wachttoren was, maar het was volgens Bartels de vraag of die tevoorschijn zou komen. "Kaarten waren in die tijd nog niet zo gedetailleerd."
Oude munten
Bij de restanten van de wachttoren werden ook pijpenkopjes, kogels en oude munten gevonden. De restanten zijn slechts een paar dagen zichtbaar geweest, er gaat nu weer zand overheen. De archeologen hebben alles gefotografeerd en in een kaart gebracht. Gevonden materialen gaan volgens de gemeente voor nader onderzoek naar de overkant en komen daarna mogelijk weer terug naar het eiland. Bedoeling is dat het gevonden fundament ergens op het eiland een plek krijgt waar het te zien is. Waar is nog niet duidelijk. Gisteren was de bouwplaats een paar uur geopend voor belangstellenden, zodat zij de oude dijk konden zien.