Blumenknöpfen
We zijn op weg naar Den Hoorn, met de mooie gekleurde Lappendekens. Het is Koninginnedag, 30 april, de mooie feestdag van Willem Alexander op de 27ste is geweest. Maar de impact van Apeldoorn, de aanslag gelijk met het overlijden van mijn moeder is blijvend. Het gaan naar een sterfbed terwijl heel de wereld de vlag heeft wapperen is onwerkelijk. De wereld staat stil, het zal altijd Koninginnedag blijven op 30 april, tenminste, dat denk je…
"Kunnen we ze zelf plukken mam? Dan wil ik voor in huis ook wel een mooie bos." Marleen duikt over het stro tussen de regels narcissen en tulpen. "Misschien moet je de narcissen doen die nog een beetje in knop zijn?", opper ik. Op het kerkhof gaat ze een gieter water halen en met zorg zet ze een grote bos narcissen neer en spoelt de grafsteen schoon. We wandelen arm in arm langs vele graven. Het is beschut en er is rust, vredige zondagsrust. Mijn oog valt op het graf van Hlawatsjek, Heinz en ik noem de naam. "Aparte naam, kende u die?" Ik zie hem nog zitten bij mijn moeder aan de keukentafel, ieder jaar, elk voorjaar kwam hij trouw de eerste mooie narcissen brengen. Mijn moeder noemde ze ook steevast: "Blumenknöpfen van Heinz."
Mijn vader was na de oorlog lopend op krukken teruggekomen uit Duitsland, 45 kg, voor altijd het trauma meedragend. Lopend naar Lena zijn liefde. Samen trachtten ze de vreselijke jaren te vergeten en vergevingsgezind in het leven te staan. De wederopbouw, het grote gezin, het eigen accountantskantoor kon echter niet verbloemen wat aan leed was weggestopt. Verborgen leed, dat jaren later tot uiting kwam. De nachtmerries en huilbuien, ik zag een vader die ik voorheen niet kende. Er ging een deksel van een beerput waarvan je de inhoud eigenlijk niet wil weten.
De vader van Willem Snoek, mooi op de foto in de krant, schreef het van zich af in zijn dagboek. Alle vreselijke dingen uit de oorlog, het verzet, de Georgische opstand, alles kreeg een plek in zijn eigen geheime boeken. Op de foto zit hij samen met Heinz van de Blumenknöpfen, en eigenlijk zegt die ene foto mij genoeg. Vandaag 5 mei Bevrijdingsdag, maar voor Texel pas veel later. Vele slachtoffers later. 1000 Duitse, 570 Russische, 89 Tesselse en 4 Amsterdammertjes later. Later. Hoeveel later?
"Laten we ze hardop noemen Leen", we lopen langs alle witte kruisen met jonge jongens, Canadezen, Engelsen, ja zelfs uit Nieuw Zeeland. We noemen de namen hardop: "Beloved husband, beloved son", jongens in de knop van hun leven.
"Mam, jullie moeten eens naar Normandië, Duco en ik hebben daar de indrukwekkende graven en musea bezocht." Ik kijk haar aan, de nieuwe Lena, de kleindochter geeft het stokje door. Ze wijst met haar vinger op de landkaart bij het monument. "Kijk hier staken ze over en beklommen ze de soms mega-hoge wanden." Inderdaad, opdat we nooit zullen vergeten, voor later. En vandaag zet ik een pot met narcissen op het graf van Heinz. Blumenknöpfen.
Jozien