Whisk(e)y: blend's en Angel's Share
Slijter Jan de Wit belicht op deze plek in de breedste zin van het woord verschillende gebieden of landen waar alcoholische dranken worden geproduceerd.
Na de voorgaande tips van mij die allen over wijn gingen wil ik het deze keer hebben over whisk(e)y. Misschien denkt u nu waarom schrijft hij nu whisky met een E tussen haakjes. Wel dat komt omdat deze drank van oorsprong uit Schotland, Ierland, Canada en de Verenigde Staten komt. In Schotland en Canada schrijft men whisky, in Ierland en de USA whiskey.
Tegenwoordig weten we dat whisky niet uitsluitend uit deze landen afkomstig is, maar dat er ook, soms zelfs zeer goede, whisky gedistilleerd wordt in andere landen. We moeten hierbij denken aan bijvoorbeeld Japan, België, Zweden maar ook in ons eigen land wordt zeer verdienstelijk whisky gemaakt. Voorbeelden hiervan zijn Fryske Hinder afkomstig uit Bolsward of Millstone uit de distilleerderij van de familie Zuidam uit Baarle Nassau, terwijl we weten dat er op ons eigen Texel, bij de Bonte Belevenis, ook een aanzet is gegeven tot de productie van whisky.
In tegenstelling tot dranken als Gin en Wodka moet whisky gelagerd worden op houten vaten teneinde zijn karakteristieke smaak en aroma te verkrijgen. De periode van lagering is in diverse landen bij wet geregeld, zo dient deze periode in Schotland minimaal drie jaar te zijn, langer mag natuurlijk ook. Dat kost niet alleen extra geld omdat er fusten en ruimte nodig zijn om al deze drank op te slaan en te laten rijpen. Ook neemt de hoeveelheid drank die zich in de fusten bevindt naar mate deze langer gelagerd worden af, doordat hout een poreus materiaal is. Jaarlijks verdampt een deel van de inhoud, dit deel wordt het Angel's Share genoemd. De hoeveelheid die verdampt is afhankelijk van omstandigheden waaronder de whisky wordt opgeslagen. Vooral de temperatuur is hierbij doorslaggevend, zo verdampt in Schotland jaarlijks ongeveer 2% van de hoeveelheid, terwijl in landen waar een hogere temperatuur heerst dit deel veel groter is.
Het zal duidelijk zijn dat fusten bepalend zijn voor de smaak en het karakter van het eindproduct. Naast nieuwe, worden er ook veel gebruikte vaten genomen voor de lagering/rijping van de whisky. We zien dat er veelvuldig gebruik wordt gemaakt van Sherry vaten, maar ook worden Bourbon vaten uit de USA gehaald om Schotse whisky op te lageren. Naast de voorgeschiedenis van de vaten is ook het hout waarvan deze gemaakt zijn bepalend. Er wordt onder andere gebruik gemaakt van Amerikaans en Frans eikenhout. Elk vat heeft zijn eigen karakter, geen enkel vat is hetzelfde. Teneinde toch een constant eindproduct te kunnen leveren worden van al deze vaten Blend's gemaakt. De Masterblender is er verantwoordelijk voor dat de smaak en kwaliteit constant blijven en karakteristiek voor het betreffende merk. Toch zijn er in uitzonderlijke gevallen whisky's bekend die slechts uit één vat afkomstig zijn, dit zijn de zogenaamde Single Barrel uitgaven. Deze zijn vrij zeldzaam en altijd van een zeer gelimiteerde hoeveelheid, namelijk de inhoud van het vat.