"Geboft met patiënten op Texel"
Ruim dertig jaar geleden leerden ze elkaar kennen. Ad Waverijn was al huisarts op Texel en Rik van Hattem liep als arts-in-opleiding bij hem mee om het vak in de vingers te krijgen. Donderdag hadden ze hun laatste werkdag als huisartsen.
Het klikte destijds zo goed tussen de twee dat Waverijn Van Hattem vroeg of hij niet bij hem wilde blijven. Dat geschiedde en vanaf 1986 draaide Van Hattem mee in de praktijk die toen nog aan de Kogerstraat in Den Burg was gevestigd. Deze dagen zwaaien beide huisartsen af. Marlies Uithoven en Lard Plasmans nemen vanaf 7 januari de praktijk van hen over. Uithoven draait al sinds 2003 mee in de praktijk, Plasmans was vroeger arts in het verpleeghuis in Den Burg en werkte de afgelopen jaren als huisarts in Ruurlo.
Waverijn vestigde zich in oktober 1977 op 27-jarige leeftijd als huisarts op het eiland. Hij nam destijds de praktijk over dokter Arend van Loon die toen 59 jaar oud was en naar Ommen vertrok voor een nieuwe baan als verzekeringsgeneeskundigde. Texel was voor de uit Gouda afkomstige Waverijn geen onbekend terrein. Zijn vader woonde er van 1946 tot 1950 toen hij als kandidaat-notaris bij notaris Mulder in de leer was. Na zijn vertrek bleef de familie Waverijn voor vakanties op het eiland komen, waardoor Ad Waverijn al van zijn prilste jeugd met Texel kennis maakte. Het was voor hem destijds een diepgekoesterde wens om op het eiland huisarts te mogen zijn.
Waverijn begon in een tijd dat de huisarts nog een autoriteit was waar mensen veelal heen gingen als er echt iets aan de hand was. Het was ook nog de tijd waarin elke huisarts op Texel zijn eigen apotheek had. Waverijn werd de eerste zonder apotheek, omdat in dezelfde tijd Gerrit Lely zich als eerste zelfstandig apotheker in Den Burg vestigde. Een groep Texelaars zette nog een petitie op om Waverijn zijn apotheek te laten behouden, maar dat hield de verandering niet tegen. De samenwerking (associatie) met Van Hattem, geboren in Utrecht en opgegroeid in Eindhoven, betekende een betere spreiding van de werkzaamheden. In een Texelse Courant van die tijd merkte Waverijn op dat Texelaars beter gediend waren met een huisarts die uitgerust in plaats van moe aan hun bed zou verschijnen. Waverijn: "Je maakt het in je leven maar een paar keer mee dat je mensen tegenkomt met wie je zo op één lijn zit dat het volledig klikt. Dat had ik bij Rik, dus ik wilde graag met hem verder." Van Hattem voltooide destijds eerst zijn studie en kwam er daarna bij. "Als je met zijn tweeën bent, kun je overleggen met elkaar, maar je kunt je ook toetsbaar opstellen. De een kan bij de ander toetsen of hij het juist heeft en juist handelt."
Ze ontwikkelden zich tot twee huisartsen met een goede reputatie op het eiland. Twee huisartsen die luisteren naar de mensen in de spreekkamer en helder een diagnose uiteen zetten. Ook twee huisartsen die met hun tijd mee bewogen, maar tegelijkertijd hun statuur van huisarts in ere hielden. Zo ook tijdens het gesprek voor de krant; een aangenaam en prettig gesprek waarbij geen onvertogen woord valt en met respect en waar nodig met gepaste afstand over patiënten en relaties wordt gesproken.
Veranderingen gingen niet aan hen voorbij, ze zagen de patiënt mondiger worden en meer op gelijk niveau komen met de huisarts. Ze zagen mensen ook eerder en vaker preventief naar de dokter stappen, maar dat hoorde allemaal bij het veranderen der tijden. "Verder hebben we gewoon geboft met de Texelaars die we bij ons in de praktijk hadden als we een vergelijking trekken met de overkant. Over het algemeen waren de mensen vriendelijk als we hen bij ons zagen." De twee zijn ook goed te spreken over het Gemini Ziekenhuis (tegenwoordig Noordwest Ziekenhuisgroep) in Den Helder. "We kennen het gemopper dat er vaak op het ziekenhuis is, maar we hebben altijd goed contact gehad met de artsen daar en de lijnen waren kort. Ook belangrijk is dat we daar altijd geholpen werden als we vroegen of iemand kon worden opgenomen. In een grote stad met meerdere ziekenhuizen is de kans groter dat je naar een volgend ziekenhuis wordt doorverwezen met het verhaal dat er geen bedden meer vrij zijn. Dat hebben we bij het Gemini nooit gehad. Al scheelt het natuurlijk wel dat het het enige ziekenhuis in de directe omgeving van Texel is."
Op het moment ziet het ernaar uit dat in het Gemini alles aan medische zorg intact zal blijven en dat is volgens Waverijn en Van Hattem wel zo prettig. "Ziekenhuiszorg zal er in Den Helder altijd moeten blijven. Je hebt onder meer met de wettelijke regeling te maken dat iemand binnen 45 minuten op de spoedeisende hulp van een ziekenhuis moet kunnen zijn en dat ga je vanaf Texel naar Alkmaar niet redden."
Schaalvergroting was een andere verandering. Het Texelse ziekenfonds verdween en werd onderdeel van Univé en er ontstond meer onderlinge samenwerking. Dat was aanvankelijk in de zogeheten Hagro (Huisartsengroep Texel) waarvan beiden jarenlang voorzitter dan wel secretaris waren en in 2002 volgde - samen met de andere Texelse huisartsen - aansluiting bij de Centrale Huisartsenpost in Den Helder waar sindsdien in de avond en de nacht de telefoon wordt aangenomen. Het betekende een verlichting in de werkzaamheden, vooral omdat er sindsdien nog maar één keer per week avond- en nachtdienst gedraaid hoeft te worden.
Andere veranderingen waren het stoppen met bevallingen, sportkeuringen en de komst van de praktijkondersteuners. "Vroeger deed je als huisarts alles zelf, maar nu hebben we zes mensen rondlopen die van alles doen. Het betekent wel dat we als huisartsen meer in de rol van manager terecht zijn gekomen." Ze hadden door de jaren heen diverse zomerdokters in huis en leidden zes huisartsen op onder wie Marnix de Witte die in 2007 de praktijk van Klaas Eissen overnam.
In 2009 was er de verhuizing van de Kogerstraat naar de huidige plek in de Zandkoog aan de Pontweg. Een proces dat in 2002 in gang werd gezet en een lange adem vergde, mede door alle perikelen rond het PHH-gebouw waar de Zandkoog een onderdeel van is. Het betekende wel dat diverse medische disciplines met elkaar onder één dak kwamen. "Daar zijn de ervaringen goed mee. Je komt elkaar hier fysiek tegen en dat overlegt makkelijk. We hebben bijvoorbeeld een gynaecoloog en een dermatoloog van het Gemini die hier spreekuren houden en dat verwijst makkelijk door." Besprekingen voor een uitbreiding van de Zandkoog liggen al een tijdje stil en dat is jammer volgens de artsen. "Het zou mooi zijn als meer diensten bij elkaar in de buurt zitten, zodat de lijnen kort kunnen zijn. We begrijpen dat bijvoorbeeld een apotheek en een fysiotherapeut in zo'n verhaal voor zichzelf ook met commerciële belangen te maken hebben, maar het zou mooi zijn als uitbreiding en meer bij elkaar komen in de toekomst zou lukken." Hetzelfde geldt voor een terugkeer van een medische post die er vroeger voor de toeristen in de zomer was. Een aantal jaar geleden werd in de raadzaal geroepen dat de Zandkoog in feite ook een medische post voor toeristen was, waarna Waverijn ogenblikkelijk in de pen klom om nog eens goed duidelijk te maken dat de Zandkoog uit drie huisartsenpraktijken bestaat met elk hun patiëntenbestanden en dus niet verward moest worden met een medische post waar toeristen zonder afspraak vrij kunnen binnenwandelen.
Je kunt je toetsbaar naar elkaar opstellen
Lof is er voor alle medewerkers van de praktijk en met name voor echtgenoten Suze van Hattem en Marianne Waverijn die op de achtergrond jarenlang meewerkten door de telefoon van de praktijk aan te nemen en afspraken bij te houden. "Voor hen betekende onze keuzes voor Texel ook dat dat invloed had op hun eigen carrières die ze voor ogen hadden."
Een paar jaar geleden begonnen de twee voorzichtig over stoppen met de praktijk te praten. Toen nog met de gedachte dat ze nog wel een tijdje door zouden kunnen gaan, maar van lieverlee groeide het idee dat ze ook nog wel een tijd op een andere manier van het leven wilden genieten. Een jaar geleden maakten Waverijn en Van Hattem bekend dat ze eind dit jaar zouden stoppen, zodat het meteen voor iedereen de stand van zaken duidelijk was. De komende twee weken worden besteed aan de overdracht van de praktijk.
Van Hattem en zijn vrouw vertrekken van Texel en vestigen zich binnenkort in het Friese Woudsend. "Daar is een hoop water in de buurt en daar zitten we meer centraal tussen de kinderen in. Texel zullen we dan weer als toerist bezoeken." Het zijn van huisarts viel in huize Van Hattem overigens niet in verkeerde aarde: dochter Annette is inmiddels huisarts in Groningen en zoon Bernard is huisarts-in-opleiding in Hoogeveen. Waverijn en zijn vrouw blijven in Den Burg wonen. Waverijn heeft aangegeven om – als het nodig is –eventueel nog eens in te vallen, maar wel met de restrictie dat het in zijn agenda moet passen. "Maar we hebben ons allebei voorgenomen om eerst een jaar vakantie in de agenda in te bouwen. Daarna zien we wel verder."
Jeroen van Hattum
