'Ik wil de visserman een stem geven'
"Een echte visserman is niet van het water te halen. Maar het wordt hem wel steeds lastiger gemaakt om zijn werk rendabel uit te voeren." Volgens Martijn van den Berg is er veel onwetendheid over zijn vak. Met zijn wekelijkse blogs als De schrijvende visser probeert hij de kennis bij de buitenwacht te vergroten. De blogs van de visserman zijn kritisch; niet alleen naar NGO's en Brussel, ook naar zijn collega's. "Het is belangrijker dan ooit om als vissers één front vormen. Toch wordt er te vaak naar elkaar gekeken. Als jij drie ton tong hebt gevist, en je buurman heeft vijf tong gevist, wordt toch altijd getwijfeld of die persoon zich wel aan de regels heeft gehouden. De onderlinge samenwerking kan en moet gewoon beter." Iedere zondag stapt Martijn aan boord om vrijdag terug te keren. In die week wordt vooral gevist op schol en tong. Maar er zijn zorgen, bijvoorbeeld over de zwartvis (tarbot en griet), door Martijn 'de zwemmende goudstaven van de Noordzee' genoemd. Hij schrijft daarover: "Noodgedwongen gooien wij al sinds vorige week dinsdag tarbot en griet overboord, omdat onze tax voor deze lange reis al in anderhalf etmaal is vol gevist. Het niet vangen van de zwartvis, is een haast onmogelijke opgave omdat alle je deze vissoorten overal op de Noordzee tegenkomt. Je kunt wel de plek vermijden waar veel tarbot en griet zwemt, maar wat doe je als daar ook de lucratieve tong en schol aanwezig zijn? Teruggooien van marktwaardige vis is het pijnlijkste wat een visser kan doen. Mooie grote dure vissen, die met moeite zijn gevangen, terugsturen naar diepte van de Noordzee is het toppunt van absurdheid." De visserman vergelijkt het met een werkgever die plotseling tien procent van je loon inhoudt, zonder duidelijke reden. Juist dit soort metaforen maken de wereld van de visserij begrijpelijk voor buitenstaanders. Ook de aanstaande aanlandplicht voor ondermaatse tong, die vanaf 1 januari wordt ingevoerd, zorgt voor kopzorgen bij De schrijvende visser. "Los van de voedselverspilling, het werkt gewoon niet. De ondermaatse of babytong moet aan boord worden meegenomen, waar de ruimte al beperkt is. Daarnaast wordt de vis op land vernietigd, omdat ze niet weten wat ze er mee aanmoeten. Wie heeft daar wat aan? Een groot deel van de vis overleeft het gewoon als je die terugzet. Maar als een visserman met een MBO-opleiding dat zegt, wordt dat niet geloofd en als een universitair geschoolde bioloog zegt dat de vis sowieso doodgaat, geloven we het met zijn allen wel. Dat is natuurlijk heel vreemd, want de visser is iedere week op het werkterrein. Als een boer de wei inloopt en ziet dat een koe, die drie kalveren heeft, rijp is om geslacht te worden, brengt hij de kalveren toch ook niet maar meteen naar het slachthuis? Bovendien wordt de rol van de zandsuppletie vaak gebagatelliseerd. Die opgezogen vissen, gaan heus niet fluitend het water weer in. Dan heb ik het niet over de complete bruinvissen die in de zuigers verdwijnen. Maar een partij als Boskalis is ondertussen doodleuk partner van Stichting De Noordzee. Daar kunnen wij als visserij niet tegenop." Martijn roept duidelijk niet zomaar wat, hij denkt na over wat hij schrijft. "Je moet ook de dialoog blijven aangaan. Alleen maar schreeuwen lost niets op."
Martijn schrijft vanuit zijn hart en dat maakt de stukken aangenaam. "Ik vind het ook leuk om te doen. Ik doe het tussen de werkzaamheden aan boord door. Het is overigens op een minder leuke manier begonnen. Ik kreeg in Turkije een keer een pistool tegen mijn hoofd en ondervond daar psychische problemen van. Ik heb hulp gezocht en kreeg het advies om het van mij af te schrijven. De vrouw die mij hielp, was onder de indruk van mijn stukken en vond dat ik moest blijven schrijven. Zo is het uiteindelijk uitgegroeid tot de Schrijvende visser en schrijf ik iedere week over zaken rondom de visserij. Mijn blogs worden soms meer dan 10.000 keer gelezen, van Texel, de rest van Nederland en België. Dat is toch genieten."
Het gezin
Niet alleen de visserij, ook het leven daarnaast wordt uitgebreid beschreven. Martijn woont in Den Burg met zijn vrouw Willy-Anne, zijn drie eigen kinderen en twee pleegkinderen. Als hij op zee zit, heeft Willy-Anne de zorg voor het gezin. "Zij heeft het zwaarder dan ik. Kijk, als ik thuis ben, is het feest. Dan is papa weer thuis. Als er lastige dingen zijn met school, als er bijvoorbeeld een kind stout geweest is, zit ik op zee en moet zij het oplossen. In zijn laatste blog weet hij dit prachtig te omschrijven: "Zij is wanneer ik op zee ben, de vader en de moeder van het gezin in één. Ze houdt het gezin draaiende, zorgt voor gezond eten, een warme knuffel voor haar kinderen of een vaderlijke toespraak op zijn tijd. Een gecompliceerde baan die zij vol overgave volstaat, waar ik trots op ben." Ondanks dat hij zijn kinderen op zee moet missen en de regels het werk steeds lastiger maken, denkt hij niet na over stoppen. "Ik zou met geen ander werk willen ruilen. Ik heb de mooiste baan ter wereld, al twaalf jaar lang. Eerst op de TX 48, daarna drie jaar bij Cor Daalder op de TX 45 en vervolgens op de TX 68. Sinds maart vaar ik dus op de TX 19 van de familie Krijnen. Het bevalt mij daar uitstekend. Het leven van een visserman blijft avontuurlijk. Die vrijheid is niet te beschrijven. Sommige mensen vragen zich af of je je niet opgesloten voelt op zo'n schip. Maar die vrijheid krijg je terug van de zee."
Wanneer ik op zee ben, is zij vader en moeder in één
De liefde voor de zee, die van Martijn afspat als hij vertelt, is een liefde die iedere visserman herkent. "En daarom is het ook zo vreemd dat we in zo'n kwaad daglicht staan. Waarom zouden wij slecht voor de Wadden- en Noordzee zorgen? Wat hebben wij daaraan? Wat hebben wij er aan om het leven in zee uit te moorden of om de zeeën te vervuilen? Dan gooien we toch onze eigen glazen in. Een echte visserman gaat zorgvuldig met zijn leefgebied om. En dat verhaal wil ik graag overbrengen op mensen die niet in het wereldje zitten, al moet je een flinke tijd mee aan boord om echt te begrijpen wat er speelt in de wereld van de visserij."
De stem van de visserman zal Martijn zichzelf niet snel noemen, maar zijn stukken zijn een verademing. Hij wisselt kennis van het vak af met ervaringen die alleen een varende vader kan begrijpen. De vreugde bij zijn kinderen wanneer hij terugkomt, de tranen bij zijn jongste dochter wanneer hij vertrekt. De schrijvende visser agendeert, ontroert en schudt wakker. En dat allemaal vanaf een internetverbinding op de Noordzee. Wie zijn blogs wil lezen, kan terecht op deschrijvendevisser.nl.
Job Schepers