Ook Texelaars sneuvelden in Slag om Javazee
Het verdwijnen van de oorlogsgraven in de Javazee heeft tot veel beroering geleid. Bij de Slag om de Javazee in 1942 blijken ook twee Texelaars te zijn omgekomen. Enkele andere Texelaars overleefden op miraculeuze wijze.
Harmen Smit, geboren op 10 april 1921, voer tijdens de Tweede Wereldoorlog als matroos tweede klasse bij de Koninklijke Marine. Tijdens de Slag om de Javazee voer hij op de Hr. Ms. "De Ruyter". Op 27 februari 1942 in de namiddag vertrok een grote aanvalsvloot onder aanvoering van Schout bij Nacht Karel Doorman uit de haven van Soerabaja. Diezelfde Karel Doorman die de eerste commandant van vliegkamp De Mok was. De vloot bestond uit Nederlandse, Engelse, Australische en Amerikaanse kruisers en torpedojagers. Een patrouillevliegtuig had gemeld dat een grote Japanse aanvalsmacht op komst was. In de avond en nacht begon het gevecht al op zeer grote afstand, waarbij de Jappanners, in tegenstelling tot de geallieerden, verschillende treffers konden plaatsen waardoor veel schade werd aangericht. Na middernacht werd eerst de Java en daarna de De Ruyter door torpedo's getroffen. Beide schepen zonken in de nacht van 28 februari 1942. Alleen al de ondergang van de De Ruyter kostte 344 van de 500 opvarenden het leven. Onder wie Harm Smit. Hij werd 20 jaar. Onder de opvarenden ook Hendrikus Hoogeland, kwartiermeester bij de Koninklijke Marine. In 1946 verscheen in de Texelse Courant het bericht dat ook hij bij de Slag om de Javazee was gesneuveld. Hij werd 39 jaar. Ook Karel Doorman kwam om.
Er waren ook Texelaars die de Slag om de Javazee overleefden. Hessel van Dijk uit Den Burg. Hij was bij de Koninklijke Marine gegaan en voer op de torpedobootjager HMS Kortenaer. Een voltreffer van een Japanse onderzeeër trof het schip, dat in tweeën brak en zonk. Van Dijk werd door de luchtdruk overboord geblazen. "Gelukkig kon ik me vastklampen aan een brok en zo een vlot bereiken. Later merkte ik dat er veel haaien waren, maar doordat we in de stookolie dreven, bleven ze uit onze buurt." Na negen uur werd hij opgepikt door een Australische jager. Van Dijk deed zijn relaas in 1995, 73 jaar en woonachtig in Katwijk.
Iwe Hillen vertrok op 22 maart 1938 als dienstplichtig matroos met de Johan van Oldebarneveld naar Nederlands-Indië. Later kwam hij op de Witte de With. Op 28 februari voer zijn schip uit om de strijd met de Japanners aan te gaan. Hij zag de Kortenaer zinken en de Java en de De Ruyter in brand raken. "Het was een hel", vertelde hij in september 1946 in deze krant. "Het vuur was niet van de lucht en ik heb alle bewondering voor de bemanning van de Java, die toen ze tot haar middel in het water stond, nog doorging met vuren. De Witte de With had opdracht om een nevelscherm tussen de Hollandse en Japanse vloot te leggen, waardoor het schip tussen de twee vurende partijen kwam te liggen. "Het was hard om je eigen landgenoten te moeten overvaren, maar er was geen andere keus. Overal lagen ze in het water, om even later door schroeven te worden vermorzeld." Later kreeg de Witte de With een voltreffer, maar Iwe en vele anderen waren toen al van boord.
Andere Texelse deelnemer aan de Slag om de Javazee was Siem Bremer. De Oosterender voer op de Tromp. Die werd zwaar beschadigd, maar bleef behouden. Bremer verbleef nadien twee jaar in Australië en keerde met de Heemskerk terug, nadat hij eerst in de Middellandse Zee nog wat "spannende schermutselingen" had meegemaakt. Hij werd onderscheiden met de Javazee-ster