Invloed Moderne Devotie op Texel
Van de dertiende tot de zestiende eeuw (Reformatie) hadden diverse kloosters, vooral uit Friesland, grote invloed op de Waddeneilanden. Op het gebied van inpoldering, het geschikt maken van grond voor landbouw, onderwijs en maatschappelijk.
Texel (inclusief Friesland) kreeg vanaf de dertiende eeuw te maken met de invloed van het sterk groeiende klooster Ludingakerke bij Harlingen. Het klooster van Reguliere Augustijner Koorheren (van 1158) had voedsel en geld nodig en maakte daarvoor graag gebruik van landerijen op Texel. Er werden twee uithoven gebouwd en vier kerken kwamen onder toezicht van het klooster. De uithoven, de eerste grafelijke hofstedes, bevonden zich bij De Waal (inclusief de molen) en in Den Burg. Deze droeg eerst de naam van Gravendael, verwijzend naar de grafelijke hofstede. De Elmerburen en het Klei heetten vroeger Monnikenlanden. Ze werden gebruikt voor rogge, gerst en broodgraan. De uithoven bezaten meerdere hoeven die pacht moesten betalen. Ze lagen bij Elmerburen, De Waal en Den Burg.
Een aantal zusters koos ervoor op Texel een gemeenschap te vormen, vanuit het gedachtegoed van de Moderne Devotie, een stroming vanaf de dertiende eeuw, en haar stichter Geert Groote uit Deventer. De toenmalige maatschappij was volgens hem teveel gericht op geld, macht en status, hij vond dat het tijd was voor hervormingen. Op allerlei gebieden, zowel geestelijk als maatschappelijk. Zij vormden groepen die zich 'broeders en zusters des gemeenen levens' noemden en gericht waren op zorg voor zwakkeren in de samenleving. Daarnaast probeerden zij ook zelfvoorzienend en onafhankelijk van de kerk en staat te leven. De geestelijke kant van de beweging richtte zich vooral op de persoonlijke beleving van het geloof.
De zusters sloten zich aan bij het Kapittel van Utrecht, die zich had verbonden aan de derde regel van Franciscus. Het Zusterklooster (Agnietenklooster) werd in 1438 gevormd in Den Burg, op de plek waar nu het postkantoor staat. De zusters kregen pastorale- en zielzorg van de pastoor van de parochie van Den Burg. De zusters liepen door de kloostertuin (het park) naar de kerk. Het was een oud weiland van de kloosterhoeve, vallend onder de Uithof binnen Den Burg. In 1570 nam de onrust op het eiland toe. De Geuzen hielden ook huis op Texel en in De Burg. De zusters van Sint Agnus hebben het einde van hun klooster niet afgewacht, maar zijn naar Leiden vertrokken. Tussen 1570 en 1573 heeft de schout onderdak gevonden in het Agnietenklooster, nadat zijn eigen woning hersteld moest worden na aanslagen van de Geuzen. Toen het met het klooster minder ging, trokken de koorheren zich terug van het eiland. Er waren immers veel minder monden te voeden. Oorzaken lagen vooral in het verval van moraal en zielzorg. Het Agnietenklooster kreeg in 1573 toestemming van prins Willem van Oranje en de Staten van Holland, om er een weeshuis te vestigen.
Waarom nu deze aandacht voor de Moderne Devotie? Mink de Vries, onder meer van het Devotie Festival: ''Moderne Devotie is ook op Texel van grote invloed geweest. Geestelijk, maatschappelijk, er werden in die tijd sterke onderwijshervormingen doorgevoerd, waardoor iedereen naar school kon. Ook voor de landbouw was de invloed groot, veel land is ingepolderd door kloosterlingen. Texel heeft veel vruchtbare grond, die beschikbaar kwam en er werden boerderijen gebouwd en verpacht. Dat leverde werkgelegenheid op.''
''In deze tijd waarin rijk en arm, gelovigen en niet gelovigen steeds meer tegenover elkaar komen te staan, is de Moderne Devotie weer volop actueel. Je concurrent is geen tegenstander, maar medestander, ook in de politiek. Je hoeft het er niet mee eens te zijn, maar hoort wel bij de gemeenschap.'' Om de uit beeld geraakte stroming ook hier weer op de kaart te zetten, reist De Vries over enige tijd naar Texel af.