Texelse aardappels komen terug als chips
Wie hier een zak chips in de supermarkt koopt, maakt grote kans dat de aardappels op het eiland zijn geteeld. Op Texel groeit een grote oppervlakte chipsaardappels. Onder de noemer ''Van aardappel tot chips'' worden teelt en verwerking donderdag 23 juli gedemonstreerd op de Landbouwdag Texel.
Op Texel groeien jaarlijks bijna 1100 hectare aardappelen, waarvan poters het meest bekend zijn en die vooral voor export gaan. Zo'n 200 bunder aardappels is bestemd voor de chips. Ze worden geteeld door vijf Texelse akkerbouwers, veelal op grond die wat minder geschikt is voor poters, waarvoor met name de eisen voor uiterlijke kwaliteit (vrij van pok, etc.) hoog zijn. Voor chips, waarvoor de knollen worden geschild, weegt dat minder zwaar. De teelt van chips is gecontracteerd, wat betekent dat de teler een vaste prijs ontvangt. Momenteel lager dan bij poters, maar het biedt meer financiële zekerheid. Fabrikant FritoLay's, die de chips onder de merknamen Lays, Superchips, Sensation en White op de markt brengt, stelt wel hoge eisen aan de inwendige (bak)kwaliteit van de knol. ''We stellen specifieke vereisten aan de droge stof en 'chipsdefecten'', vertelt agromanager Johan Swinnen van FritoLay's. Om die kwaliteit te controleren neemt Henk Broekman van AT Texel van elke vracht die van Texel naar de fabriek gaat een monster en frituurt de chipsplakjes in een ruimte die hij hiervoor op hoeve Zeeland heeft ingericht. Swinnen: ''Zo simuleert hij op kleinschalige basis het proces in de fabriek. Hij weet welke kwaliteit wij verwachten. Zo vermijden we dat er een vracht naar de fabriek gaat die niet aan de maatstaven voldoet. Wat overigens zelden of nooit gebeurt.'' Het is de constante hoge kwaliteit die maken dat de Texelaars al jaren chipsaardappels leveren. ''Voordeel is ook dat de meeste grond op Texel vrij licht is, waardoor de machines in september en oktober kunnen rooien, wat in gebieden met zwaardere grond niet altijd lukt.'' In die maanden gaan er dagelijks zo'n vijf vrachtwagens met aardappels naar de fabriek in Broek op Langedijk. 's Morgens gerooid, gespoeld en dezelfde dag verwerkt tot chips. ''Vijf vrachten van Texel zijn exact voldoende om één van de drie lijnen in de fabriek 24 uur te laten draaien.'' Het leveren van chipsaardappelen gaat door tot in februari. De groeiomstandigheden op het gemiddeld wat drogere Texel wijken af van elders. Dat stelt specifieke eisen aan de rassen. Broekman: ''Hermes is een ras dat hier veel wordt geteeld. Het heeft goeie bakwaarden, weinig last van beschadigingen en is sterk tegen droogte.''
Voor de rekenaars: hoeveel zakjes chips groeien er op Texel? Swinnen: ''Een aardappel bestaat voor 75 tot 80 procent uit water bestaat. Dat gaat er in de fabriek uit. Bij een (gemiddelde) opbrengst van 40 ton per hectare gaan er op jaarbasis 8 miljoen kilo naar de fabriek. Uit 3,5 kilogram knollen kun je 1 kilo chips maken.'' Chips, met veel lucht in de zakjes, is een volumineus product. Waar een vrachtwagen circa 35 ton aardappels kan vervoeren, past er maar drie ton chips in de bak. Om de afstand te beperken, bevoorraadt de fabriek Nederland en een stukje van Scandinavië. FritoLay's is onderdeel van de internationale Pepsico groep, die op wereldschaal in de top 5 van voedingsfabrikanten staat.
Op de Landbouwdag wordt de fabricage van chips inzichtelijke gemaakt. De PR-groep van de landbouw houdt vanaf 11.00 uur aardappelschilwedstrijden. Deelname staat open voor iedereen. De Agrarische Jongeren Texel verwerken de geschilde aardappels tot chips, frituren het en delen chips uit.