Onderzoek herkomst gestrande potvissen
Begin 2016 spoelden er 29 potvissen aan op verschillende stranden rondom de Noordzee, waarvan zes op Texel. Zeezoogdier-onderzoeker Evert Mul van instituut IMARES wil er via foto-identificatie vooral achter komen waar de potvissen vandaan zijn gekomen. Hij wil het onderzoek financieren via een crowdfunding campagne.
Mul studeerde aan de Wageningen Universiteit biologie een specialiseerde zich in zeezoogdieren. ''Ik heb tijdens mijn studie in Noorwegen gezeten, ook als gids op walvissafari's. Daar heb ik veel onderzoek naar potvissen kunnen doen.'' De massale stranding van potvissen, de eerste vijf op dinsdag 12 januari bij paal 12, is een half jaar later nog omringd met veel vragen. Mul: ''Bij IMARES is veel onderzoek gedaan naar de inhoud van de potvismagen. Dat zegt wel wat, bijvoorbeeld over de herkomst van inktvissen. Maar de gevonden inktvissen komen vrij algemeen voor in dit deel van de Atlantische Oceaan. Het zegt wel iets over de herkomst, maar ik wil het preciezer weten. Er zijn ook DNA-monsters genomen, maar daar bestaat geen uitgebreide database van. Over de trek van de potvissen bestaan veel aannames en ook over de de oorzaak waarom ze in de Noordzee terecht zijn gekomen. Als onderzoeker wil ik het bewijs vinden waar ze vandaan komen, zodat we beter kunnen begrijpen hoe de migratieroutes van de potvissen precies lopen en wat er tijdens zo'n migratie mis kan gaan.''
De sleutel ligt volgens Mul in de staartvinnen van de gestrande potvissen. ''De staartvin van de potvis kun je vergelijken met de vingerafdruk van de mens. Ze zijn beiden uniek. Elke vin onderscheidt zich met littekens en andere kenmerken'', wijst hij op onregelmatigheden in de rand van de vin. Littekens veroorzaakt door beten van orka's of andere potvissen. ''Orka's jagen potvissen soms weg bij een interessante vangplek of vallen jonge potvissen aan om ze te doden. Potvissen vechten ook met elkaar. De potvis verdedigt zich vaak met de staartvin en die loopt daardoor als eerste schade op.''
Er bestaan gedetailleerde foto's van de staartvinnen van de gestrande walvissen. ''Toen ik die zag, ontstond het idee om die te vergelijken met foto's van zwemmende potvissen. Gemaakt tijdens walvissafari's, door vissers of vanaf andere schepen. Het mooie aan potvissen is dat ze hun staart geregeld boven water steken, waardoor die goed is te fotograferen. Voor dit onderzoek ga ik op zoek naar foto's op foto-databases om die met de foto's van de gestrande dieren te kunnen vergelijken. Ik ben dus vooral geïnteresseerd in foto's van levende potvissen.'' Daarvan zwemmen er heel wat rond. ''Op de hele wereld komen naar schatting tussen de 300.000 en 400.000 potvissen voor. In dit deel van de Atlantische Oceaan zo'n 7.000, waarvan de helft vrouwtjes. De gestrande potvissen zijn mannetjes, dan hou je dus de helft over. Ze zitten onder meer bij Noorwegen, IJsland en Groot-Brittannië.''
Contactgegevens via https://crowdfunding.wageningenur.nl/project/potvissen. Via deze site kan ook een bijdrage worden geleverd. Van het streefbedrag van €9.500,- is al de helft binnen. ''Leuk is dat ook de gemeente Texel het project sponsort. De uitgever van het kinderboek 'De blauwe vinvis' door Jenni Desmont, waar ik een bijdrage aan heb geleverd, doneert van elke verkocht boek één euro aan het onderzoek.'' Sponsors en donateurs krijgen er ook wat voor terug. ''Bijvoorbeeld een ansichtkaart van een potvis, getekend door een bekende illustratrice. Via een nieuwsbrief hou ik hen op de hoogte van het onderzoek.''