Ambassadeur van de natuur zwaait af
''Als tiener zei ik al: Ik wil later iets doen met creativiteit en natuur. Maar zo'n baan bestond natuurlijk niet.'' Toch wel. ''Toen had ik nooit gedacht dat ik nog eens bij Ecomare terecht zou komen.''
De schoonheid, maar ook de kwetsbaarheid van de natuur. Als geen ander weet Sytske Dijksen dat in beeld te brengen. Met haar foto's, tekeningen, replica's en andere uitingen. Met oog voor het kleine, plantjes, insecten en details waar een ander makkelijk aan voorbijloopt. Om het beter te kunnen bekijken of fotograferen, gaat ze er geregeld voor op de knieën. Op het strand of in de berm. ''Voorbijgangers informeerden eens of ik van de fiets was gevallen. En op het strand rent er wel eens een hond op me af, die denkt dat ik wil spelen.'' Het levert wel bijzondere dingen op. Zoals de schaal fossielen op tafel. Ze vindt versteende schelpen, zeeëgels en heel soms oud handwerktuig. ''Ik zwerf veel langs het strand en ben vaak op De Hors. Daar is het altijd weer anders. Jonge duintjes vol zeepostelein, die na een storm helemaal weg kunnen zijn. Ik vind dat niet erg, die dynamiek is juist fantastisch. Het is leuk om te zien wat er aanspoelt. Ik heb geen bepaald specialisme, ik fotografeer alles wat ik mooi vind. Soms weet ik niet direct wat het is en dan probeer ik dat uit te zoeken. De laatste tijd kijk ik naar mosdiertjes. Die hebben mooie structuren, maar zijn lastig te determineren. Via internet gaat dat tegenwoordig een stuk makkelijker. In België zit iemand die er in gespecialiseerd is.''
Kennis die ze niet voor zichzelf houdt, maar deelt. Tegenwoordig via Facebook of andere kanalen, maar het liefst in zo'n ouderwets boek dat je in je handen kunt houden. Ze maakte er al heel wat. Een ambassadeur voor de natuur. In haar vrije tijd, maar ook als medewerker van Ecomare, waar ze 35 jaar geleden aan de slag ging. Ecomare is anno 2016 een natuurcentrum met zeehonden, bruinvissen, een zeeaquarium, vogelopvang, voorlichtings- en educatiecentrum en een uitgebreid museum. Maar ooit was het daar pionieren geblazen, onder de bezielende leiding van Gerrit de Haan. Sytske behoort tot de weinige oudgedienden bij Ecomare die nog over die tijd kunnen meepraten. Het was 1981, toen het nog Natuurrecreatiecentrum heette. ''Ik was onderwijzeres op de Lubertischool en wilde parttime werken. Daar kon dat niet.'' Toen Sytske hoorde dat ze bij Ecomare iemand zochten, informeerde ze bij De Haan. ''Zou ik een kans maken?'' Dat bleek het geval, zo belandde ze op de receptie. In een tijd dat het allemaal niet zo strak georganiseerd was als nu en met een veel kleinere bezetting. Haar takenpakket was breed, van de schoonmaak tot het opwarmen van soep. Maar toch vooral achter de balie. Na acht jaar stroomde ze door naar de expositie, met als hoofd Johan Reydon, de toenmalige conservator. ''Van Johan heb ik heel veel geleerd. Hij deed veel zelf, ik verleende hand- en spandiensten. Maakte foto's, schreef teksten en werkte mee aan allerlei exposities, met diorama's en andere opstellingen en educatieve projecten. Ik heb, samen met Peter Smit en Johan, het boekje ''Weet je waar ik woon?'' gemaakt, een aardrijkskundig boekje voor Texelse kinderen. Het is leuk om dingen te maken. Veel vaardigheden heb ik mezelf aangeleerd. Zo heb ik een tekencursus gevolgd, leren fotoshoppen en modellen maken. Van planten, vlinders, kwallen en andere zeedieren. Veel klein priegelwerk. Dat was vooral mijn ding. Het leuke is dat die modellen die ik maakte door zóveel mensen werden bekeken, dat stimuleerde enorm. Johan wilde ook dat ik leerde om vogels op te zetten, maar dat is hem nooit gelukt. Het lag mij niet.''
Haar ogen glimmen als ze praat over die tijd bij Ecomare. ''Ik zei altijd: Ik heb weinig vrienden, mijn collega's zijn mijn vrienden.'' Gedurende haar loopbaan heeft ze de nodige veranderingen meegemaakt. ''In het begin vertrokken er weinig mensen, iedereen bleef. Maar naarmate er meer mensen kwamen werken, ging het er zakelijker aan toe. Het was niet meer zo van: We zien wel.'' Warme herinneringen bewaart ze aan de opening van de Waterzaal. ''Toen pinkte ik wel een traantje weg.'' Maar het meeste indruk maakte de stranding van de bultrug op 12 december 2012. ''Niet leuk natuurlijk, maar als Ecomare waren we er zó dicht bij betrokken. Het was een crisissituatie. Met elkaar vormden we een team, de saamhorigheid was enorm. Daarna spoelde de potvis aan. Die spanning. We voelden dat er iets heel bijzonders mee aan de hand was. Er zat voor een flink bedrag aan ambergris in. Wij wisten dat, maar mochten er niets over vertellen. Kees Groenewoud (toenmalig hoofd Expositie) was maanden bezig om het ambergris veilig te stellen. Ecomare heeft er een flink bedrag aan overgehouden, waarmee we de Walviszaal konden inrichten. De opening was een heftig moment.''
Vorig jaar spoelden bij paal 12 vijf potvissen aan. ''Een heel dubbel gevoel. Dat die potvissen aanspoelden was natuurlijk vreselijk. Aan de andere kant wil je er zo'n moment wel bij zijn. Het bood de kans die enorme dieren van dichtbij te bekijken. Ik ben er op mijn knieën bij gaan zitten om zijn tanden van dichtbij te bekijken. Zo ontdekte ik in het vel van zo'n potvis ook de afdruk van een pijlinktvis. En zag hoe de wetenschappers ermee aan het werk waren, hoe bloederig dat ook was.''
Het soort kennis die ze niet voor zichzelf houdt. Mensen bewust maken van de schoonheid en kwetsbaarheid van de natuur, zodat ze het belang inzien om die te beschermen. Een doelstelling die centraal staat bij Ecomare en zeker bij deze Texelse. ''Het effect is natuurlijk moeilijk meetbaar. De bewustwording over de natuur is zeker gegroeid. Iedereen weet nu wat plastic soep is. Maar het is ook ambivalent. Ik krijg wel eens het gevoel dat natuur economisch rendabel moet zijn en van zichzelf niet waardevol genoeg om te beschermen. Dat als er niet allerlei paden doorheen lopen, het niet interessant genoeg is. Een soort pretnatuur. Ik vind dat natuur op zichzelf recht heeft op bescherming. Het wordt steeds moeilijker om dat duidelijk te maken. Ecomare is geen actiegroep, mijn werk en lidmaatschap van Landschapszorg (waar ze nu minder actief voor is) heb ik altijd strikt gescheiden gehouden.''
Met elkaar een team, de saamhorigheid was toen enorm
Maar ook nu ze afzwaait, blijft ze ambassadeur van de natuur, waar ze zelf zo van geniet. Als fotograaf, tekenaar, schrijver en liefhebber altijd volop in de weer met en voor de natuur. Woensdagavond (morgen) neemt ze tijdens een feestelijke (besloten) bijeenkomst in Ecomare afscheid.
Gerard Timmerman