Hitler met zijn naaste militaire medewerkers, veldmaarschalk Wilhelm Keitel en generaal Alfred Jodl. Rechts Oberst Neumann.
Hitler met zijn naaste militaire medewerkers, veldmaarschalk Wilhelm Keitel en generaal Alfred Jodl. Rechts Oberst Neumann. Foto: Nederlands Instituut voor Militaire Historie

Führer bemoeide zich persoonlijk met muiterij

Adolf Hitler bemoeide zich vanuit zijn belegerde Führerbunker in Berlijn hoogstpersoonlijk met de Georgische muiterij op Texel die in de nacht van 5 op 6 april 1945 van start ging.

Dat blijkt uit een reconstructie door militair-historici Serge Blom en Rolf de Winter in hun boek De Georgische muiterij op Texel, april-mei 1945. Ze beschrijven het ingrijpen van de Führer onder meer aan de hand van Duitse codeberichten die door de geallieerden waren onderschept. Het berichtenverkeer tussen Berlijn en de Duitse legerleiding in bezet Nederland werd verzonden met de Schlüsselmaschine E, het codeerapparaat dat beter bekend staat als Enigma. Texelaar Blom trof in een Brits archief de ultrageheime Enigma-berichten aan die Engelse codekrakers in Bletchley Park hadden gedecodeerd en vertaald. Deze documenten, waarvan er enkele in het boek staan, gaan rechtstreeks in op de muiterij en Hitlers reactie op het Georgische 'verraad'.

De muiters van het Georgisches Infanterie-Bataillon 822 van de Wehrmacht richtten op 6 april een slachting aan onder het Duitse kader van het bataljon. Ongeveer 200 Duitsers werden die nacht, veelal in hun slaap, omgebracht. De Georgiërs, die als soldaten van Stalins Rode Leger krijgsgevangen waren gemaakt en in Duitse dienst waren getreden, zagen hun (wanhoops)daad als de laatste mogelijkheid zich te rehabiliteren. Nog diezelfde dag kreeg Hitler het nieuws van de muiterij te horen en beval meteen keiharde maatregelen: er moest onverwijld en genadeloos worden afgerekend met deze Georgische 'Untermenschen' en hun Texelse handlangers. De Führer eiste dat hij stipt zou worden geïnformeerd over de voortgang van de militaire operaties op het eiland.

Hitler liet het niet bij dit ene bevel, maar bleef bij herhaling aandringen op een snelle onderdrukking van de muiterij. Zijn bevelen waren niet aan dovenmansoren gericht. Voor het neerslaan van de muiterij kwam Oberst Erich Neumann, op dat moment commandant van het Küstenverteidigungskommando, naar Texel. Neumann gold niet alleen als een fervent nazi, hij was ook een ervaren en kundig officier, die als commandant van de Kampfgruppe Neumann energiek optrad om de muiterij zo snel mogelijk de kop in te drukken. Maar de Georgiërs toonden zich taaie tegenstanders die zich in de strijd op leven en dood tot het uiterste bleven verzetten. Neumann kreeg daarom de beschikking over omvangrijke versterkingen. Naast forse troepencontingenten arriveerden er stukken veldgeschut, vlammenwerpers, pantserwagens en zelfs tanks in de haven van Oudeschild, waarmee de Duitsers uiteindelijk de muiters in de tang wisten te nemen.

Op 20 april, Hitlers verjaardag, hoopte Neumann het laatste georganiseerde verzet van de Georgiërs rond de Eierlandse vuurtoren te breken. Maar de overwinning op de muiters kon nog niet op Führergeburtstag worden gemeld. Pas een dag later kreeg Hitler zijn verlate ''verjaardagspresentje'' en openden de Tagesmeldungen over de situatie aan het westfront met het bericht: 'In Holland wurde der Aufstand der russischen Truppen in Texel endgültig niedergeschlagen.' Dat bericht moest met een flinke korrel zout worden genomen, want enkele honderden Georgiërs doken verspreid over het hele eiland onder en ondernamen nadien nog kleinschalige guerrilla-acties. Deze partizanenstrijd, die over en weer nog vele slachtoffers zou eisen, eindigde pas met de komst van de Canadese troepen op 20 mei 1945. De Führer zelf maakte dat niet meer mee: Adolf Hitler had drie weken eerder in zijn Führerbunker zelfmoord gepleegd

Op donderdag 28 april wordt in De Burght de militair-historische gids "De Georgische muiterij op Texel, april-mei 1945" gepresenteerd. De openbare bijeenkomst begint om 15.00 uur.