Wind, kernenergie en aardwarmte
Texel besloot in 2007 dat het in 2020 zelfvoorzienend wil zijn op energiegebied. Nu, negen jaar later, wekt Texel pas 0,3 procent van zijn eigen stroom op, terwijl het landelijk gemiddelde op vier procent ligt. Hoe reëel zijn de doelstellingen?
Toch is er op Texel sinds 2007 een hoop gebeurd op het gebied van duurzaamheid. Zo was er het energieloket. Dit loket heeft een subsidieregeling voor nieuwbouw en bestaande bouw uitgevoerd, mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland. Via de regeling zijn 1.789 beschikkingen toegekend voor maatregelen of adviezen. Hiermee zijn bij 2.336 woningen maatregelen uitgevoerd, waarvan 1.520 reguliere woningen (bijna een kwart van de totale woningvoorraad op Texel) en 816 vakantiewoningen.
Maar er is meer. Er worden zonnepanelen geplaatst op de gemeentegebouwen die er geschikt voor zijn, de verlichting is verduurzaamd en wekt binnenkort zijn eigen stroom op via zonnepanelen op de Everstekoog en voor het NIOZ ligt een een experimentele getijdencentrale. Alle goede bedoelingen ten spijt, het lijken druppels op een gloeiende plaat, erkent ook wethouder Hercules: "De verlichting is bijvoorbeeld maar één procent van ons stroomgebruik. Om geheel zelfredzaam te zijn, hebben we op Texel 350 voetbalvelden (260ha) aan zonnepanelen nodig. Die ruimte hebben we niet. We staan voor keuzes op Texel. In welke mate willen we zelfredzaam zijn? Op gebied van huishoudens, of helemaal, dus inclusief toeristen en vervoer? Texel 2020 is technisch nog altijd mogelijk, maar dan moet er een hoop gebeuren."
De cijfers laten het volgende zien: tussen 2008 en 2015 nam de opgewekte elektriciteit op Texel toe van 15.810 kWh naar 1.647.142 kWh. De verbruikte elektriciteit nam juist flink af (van 73.631.404 naar 71.052.201 kWh.) Ondanks dat daarnaast ook het gasverbruik afneemt, geven de cijfers weer dat Texel nog niet eens in de buurt komt van de doelstellingen en achterloopt op het landelijk gemiddelde. En Nederland op haart beurt loopt in Europa alleen voor op Malta en Albanië. Moet Texel de doelstellingen loslaten of bijstellen? Hebben we met z'n allen wel genoeg gedaan en kunnen we zonder windmolens? Eric Hercules denkt dat windmolens noodzakelijk zijn, maar benadrukt dat duurzaamheid ook in het uitzicht zit. Het aantal windturbines dat nodig is, is erg afhankelijk van de grootte van de turbines en van welk energieverbruik gedekt/gecompenseerd moet worden: alleen elektriciteit of ook gas, alleen huishoudelijk verbruik of ook zakelijk, ook verkeer en vervoer? (Hercules noemt het aantal van drie tot vijf). Maar hoe denkt de politiek over dit onderwerp? We gingen in gesprek met alle fracties. Deze gesprekken leverden soms verrassende antwoorden op, bijvoorbeeld via Henk Jonker van Texel 2010
Kernenergie
Duurzaamheidsinvesteringen tot nu toe niet meer dan druppels op een gloeiende plaat
"Texel 2010 is voor zonnepanelen, de drijvende getijdencentrale bij het NIOZ, het duurzaam bouwen van huizen, enzovoort. Texel 2010 is tegen die afschuwelijke windmolens. Kernfusie heeft de absolute toekomst en zelfs kernenergie is een reële optie, natuurlijk niet zo grootschalig als in Petten bij E.C.N., maar het kan wel heel verantwoord." Ook de VVD toont zich fel tegenstander van windmolens en ziet de provincie ook niet snel de weg vrij maken voor deze oplossing. VVD-voorman Jur Schuiringa ziet de mogelijkheden vooral in de diepe Geothermie. Plannen hiervoor zijn op Texel bekend, maar kwamen nooit verder dan de bureaula, ondanks dat er een complete haalbaarheidsstudie ligt (online te vinden met zoektermen Geothermie en Ecofys). Diepe geothermie (of ook wel aardwarmte) is de warmte die in de aarde zit opgeslagen op een diepte van enkele kilometers (4 kilometer) en gewonnen kan worden voor verwarmingsdoeleinden, of voor de productie van elektriciteit. De toepassing van diepe geothermie is niet nieuw. Het wordt op vele plekken in de wereld toegepast voor verwarming (en koeling) van woningen, kantoren, kassen, zwembaden, kuuroorden en industriële processen, en voor de productie van elektriciteit. Schuiringa heeft zich er in verdiept en heeft al bezoeken bij vergelijkbare projecten net over de Duitse grens (Green Energypark Dörpen) bij Groningen in de planning. "Het is altijd beschikbaar. Naast vier boringen heb je alleen een centrale nodig, die hoeft het landschap niet te verstoren. Bovendien kun je er veertig jaar mee vooruit. De kosten van rond de 48 miljoen blijven een struikelblok", legt Schuiringa uit. Wel benadrukt hij dat er bijkomende voordelen met gewonnen waterstof liggen, die bijvoorbeeld gebruikt kan worden bij de TESO. De partij geeft aan ook open te staan voor andere vormen van duurzaamheid, zolang het maar geen windmolens zijn. Eiland Belang stelt dat de focus volledige zelfredzaamheid moet zijn, maar wil zich niet vastpinnen op 2020: "Het blijft een streefdatum en nuchter verstand is geboden. Geen overhaast panisch gedrag, rustig en bedachtzaam blijven is belangrijker", stelt Jan Aris Eelman (Eiland Belang). Piet Standaart (Texels Belang) denkt er het zijne van: "De ambitie in 2020 zelfvoorzienend te zijn is te algemeen gesteld en is niet waar te maken. De politiek had hierin duidelijker moeten zijn en had in 2007 een ambitietraject aan moeten geven, waarin de ambities eventueel bijgestuurd hadden kunnen worden. Je kunt eigenlijk niet de vraag stellen of er tot nu toe voldoende actie is ondernomen om de ambitie te bewerkstelligen. Je hebt niet alleen met gemeentelijke wet- en regelgeving te maken, maar ook met provinciale en landelijke regelgeving, waaraan voldaan moet worden. Wat kan Texel nog meer doen om deze doelen te behalen? Als eerste zullen we duidelijkheid moeten verschaffen, aan welke doelen we willen gaan werken en hoe we denken daar invulling aan te geven. De huidige ambitie is te algemeen gesteld om aan te geven wat we moeten doen om de doelen te behalen. Waarom zou je het provinciale windmolen-beleid proberen te wijzigen. Terwijl je het benodigde aantal windmolens ook in een te ontwikkelen windmolenpark elders in Nederland of op zee zou kunnen verwezenlijken."
Ook D66 legden we de vraag voor of Texel tot nu toe wel genoeg gedaan heeft om zijn ambities te realiseren, het antwoord is duidelijk: "Nee, we zouden ons meer moeten inspannen op dit gebied Er zijn al wel grote stappen genomen door middel van diverse subsidies voor zonnepanelen en isolatie. Subsidie is gebleken een goede aanjager te zijn. Helaas is op dit moment het budget uitgeput. Wij zouden als D66 willen inzetten om een dergelijk loket nieuw leven in te blazen. Om de ambitie 2020 te behalen zijn windmolens absoluut noodzakelijk. Er zijn op dit moment geen andere technische oplossingen mogelijk op deze grote schaal. Texel zal dus moeten aandringen bij de provincie.
Tijdelijke windmolens net uit de Texelse kust op een nog nader te bepalen plaats zou voor D66 een optie zijn op coöperatieve basis", vertelt Astrid van de Wetering namens haar partij. De vraag is welke alternatieven er zijn. De PvdA realiseert zich dat. "Ook wij vinden windmolens niet mooi, maar we weten ook: ze staan daar niet voor eeuwig. En als je ze plaatst, dan moeten ze van alle Texelaars zijn. Opbrengsten kun je ten goede laten komen aan bijvoorbeeld de OSG, de Bolder, het verpleeghuis. Het begint bij het ondersteunen van bewoners en organisaties die wél willen. Die hun huis of bedrijf willen verduurzamen, die willen investeren in energieopwekking. Dat inspireert enorm en zorgt voor een sneeuwbaleffect. Richt als gemeente bijvoorbeeld een fonds van een paar miljoen euro op waar mensen goedkoop geld van kunnen lenen om hun huis energie-nul te maken en laat ze het in bijvoorbeeld tien jaar terugbetalen aan dat fonds. Is ook nog eens goed voor de lokale bouwsector. We kunnen met zijn allen gaan zitten grinniken om de problemen van TexelEnergie of om projecten die niet slagen, maar dat is een verkeerde mentaliteit. Leren van gemaakte fouten en verder helpen, daar gaat het om", vertelt Remko van de Belt. Meerdere partijen ervaren het als vervelend dat er steeds beren op de weg worden gezien. Jaap Vlaming (GroenLinks) zegt hierover: "Toen de visie aangaande zelfvoorzienend zijn werd uitgesproken, zat ik niet in de raad; het deed me wel erg goed dat de raad zo breed deze intentie heeft uitgesproken. Het heeft me daarentegen verbaasd dat maatregelen om er serieus werk van te maken, altijd op bezwaren konden rekenen. Vreemd toch dat een samenleving, politiek en/ of maatschappelijk, het lef heeft zich aan zijn verantwoordelijkheden te onttrekken op grond van geselecteerde esthetische voorwaarden. Het is onbehoorlijk om de hete aardappel van duurzaamheid door te sturen naar een volgende generatie." Windmolens zijn voor de partij geen doel, maar een middel. "Maar ontwikkelingen gaan nu al in de richting van zulke grote windmolens, dat die (vrijwel) alleen maar op zee kunnen worden geplaatst, waardoor op termijn de op land aanwezige molens vanzelf weer verdwijnen", vervolgt GroenLinks.
Het CDA ziet de doelstellingen uit zicht verdwijnen als we niet snel iets doen: "Texel moet windmolens mogelijk maken! In 2008 was de fractie verdeeld en had ik een afwijkende stem in de fractie over de plaatsing van windmolens. Nu is bijna iedereen voor. Uit alle presentaties die zijn gegeven over het zelfvoorzienend maken van een omgeving komt steeds naar voren dat je tenminste drie bestaande mogelijkheden moet benutten. Dus wind, biovergisting en zonne-energie. Andere mogelijkheden zoals blue energie zin nog niet productierijp", zo vertelt Ben Zegeren. Sterk Texel stelt voor om in te zetten op 2030. "Kijk binnen het eigen budget naar financiering, maar ga ook op zoek naar subsidies van andere overheden en onderzoek de mogelijkheden om bijvoorbeeld investeringsmaatschappijen te motiveren om kleinere leningen te verstrekken vanuit een groot fonds ten behoeve van verduurzaming van woningen en bedrijfspanden. Wat betreft zelfvoorzienend willen zijn: maak daar energie-neutraal van. Zoek ook samenwerking met andere organisaties zoals Urgenda. Sterk Texel wil ons eiland vrij van windmolens houden. Wel zijn wij een voorstander van het participeren in windmolens in parken voor de kust buiten de 12 mijl zone", legt Marjan de Groot-Kooi uit.
Ambitieus
De ambities van Texel zijn groot, de daadwerkelijke resultaten tot op heden een stuk minder. Ondanks onder meer een investering van vijf miljoen van de provincie, zijn er nog een hoop stappen te maken. Texel wil duurzaam zijn, maar de natuur niet uit het oog verliezen. Windmolens in natuurgebied lijkt geen optie. Al kan de schadelijkheid voor bijvoorbeeld vogels en vleermuizen niet met zekerheid vastgesteld worden. "Waar ze staan (de molens bij Oudeschild bijvoorbeeld maakten regelmatig slachtoffers), hoe groot, hoe hoog? Pas dan is een antwoord te formuleren op grond van beschikbare gegevens. Over het algemeen (maar pas op dus!) zijn de effecten vrij klein", stelt zeevogelkenner Kees Camphuysen. Waar windmolens op weerstand zullen blijven rekenen, moet ook worden gekeken naar andere opties. Plannen zoals hierboven, maar ook kinetische energie (zie pagina 2) en gratis openbaar vervoer kunnen hieraan bijdragen.
Op 17 mei worden de doelstellingen van de gemeente besproken in een speciale openbare commissievergadering.
Job Schepers