"Het is erg als je niet wordt gespeuld"
Gespeuld worden tijdens Ouwe Sunderklaas is niet erg. Het is veel erger als je niet wordt gespeuld.
Dat vertelde Harry de Graaf donderdag tijdens de plaatsing van Ouwe Sunderklaas en de Meierblis op de erfgoedlijst voor tradities. De Graaf, al decennialang betrokken bij Ouwe Sunderklaas, vertelde dat de traditie minstens duizend jaar oud moet zijn. Ouwe Sunderklaas ontstond vermoedelijk als gebruik om in de dagen dat de zon steeds vroeger onderging 'demonen' te verjagen, zodat de dagen weer langer zouden worden. Het gebruik veranderde in de loop der eeuwen en geïsoleerde gebieden hadden het voordeel dat het gebruik niet verdween. De andere Waddeneilanden kennen daardoor rond deze tijd soortgelijke tradities. De Graaf pakte donderdag de gelegenheid een vergelijking te maken. Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog hebben respectievelijk het Opkleden, Sunderum, Sunneklaas en Klozum, waarvan de meesten afgelopen weekend werden gehouden. De variant op Ameland gaat het verst waarbij het spreekwoordelijk wegjagen van demonen nog goed herkenbaar is. Daar trekken jaarlijks op 6 december mannen verkleed over straat. Vrouwen moeten binnenblijven. Vrouwen die er een sport van maken toch zo lang mogelijk buiten te blijven, lopen het risico niet zachtzinnig te worden aangepakt. Op de andere eilanden gaat het er vriendelijker aan toe. Vlieland kent jaarlijks op 5 december het Opkleden waarbij eilandbewoners verkleed langs de huiskamers gaan. De kunst is te raden wie wie is. Op Terschelling wordt jaarlijks op het oostelijk deel van het eiland Sunderum gehouden. Daarbij wordt gespeeld in huiskamers en de zogeheten Sunderums (verklede Terschellingers) trekken over straat om mensen te verjagen. De Graaf: "Op Terschelling hebben ze geen jury en ze hebben er liever ook geen toeristen bij." Hetzelfde geldt voor Ameland en Schiermonnikoog waar elk jaar Klozum wordt gehouden. "Iemand vertelde daar dat ze graag het hele jaar klaarstaan voor toeristen, maar dat Klozum echt voor de eilanders zelf is." Bij Klozum gaan bewoners van Schiermonnikoog eveneens verkleed de straat op en wordt er ook in de huizen gespeeld. Ouwe Sunderklaas kent volgens De Graaf een paar regels. Overdrijven mag bij het speulen van een ander, maar liegen is uit den boze. De voorstelling moet ook zo zijn dat na afloop een biertje met elkaar gedronken kan worden. "Als je masker zou afvallen, mag je je niet schamen voor wat je aan het doen bent." Voor de rest moet er rekening mee gehouden worden dat een voorstelling er even stevig tegenaan kan gaan. "Veel Texelaars zijn niet zo fijnbesnaard, die kunnen best grof zijn."