Bruinvissen en vissers niet op elkaars pad
Bruinvissen en vissers zitten elkaar amper in de weg. De vissen die bruinvissen eten zijn over het algemeen andere soorten dan waar vissers op vissen. Alleen op het gebied van wijting (een kabeljauwachtige) is er een overlap.
Dat komt naar voren uit onderzoek van Mardik Leopold van Wageningen Imares op Texel. Hij onderzocht de magen van 829 bruinvissen die tussen 2005 en 2014 dood aanspoelden op de Nederlandse kust. Leopold trof in totaal zo'n 70 verschillende prooisoorten aan, waarvan grondel, wijting, zandspiering, haring en sprot de belangrijkste waren. Kottervissers vangen over het algemeen tong en schol, vissoorten die de bruinvis niet eet. "Een zeehond verscheurt grote vissen met zijn tanden en kiezen. Een bruinvis kan dat niet. Die moet een vis in een keer naar binnen slikken, waardoor hij geen grote soorten als tong of schol opzoekt." De bruinvis eet per dag gemiddeld twee tot vijf kilo vis, oftewel tien procent van het eigen gewicht.
De bruinvis, een kleine walvisachtige, kwam de afgelopen jaren geregeld in het nieuws wanneer er dode exemplaren met snijwonden aanspoelden. Het beeld was even dat vissers de dieren uit hun netten sneden en daarna de resten in zee gooiden, maar dat beeld wordt in het onderzoek ontkracht. Onderzoek van Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht, Imares en het NIOZ wees vorig jaar al uit dat grijze zeehonden een oorzaak zijn, omdat ze op bruinvissen jagen en die bevinding wordt nog eens bevestigd door Leopold. "Grijze zeehonden houden zich graag op in de buurt van staande netten, omdat daar vis in hangt. Een bruinvis die voorbij komt, is ook voedsel voor de grijze zeehond. Direct onder de huid van een bruinvis ligt een dikke speklaag, dus een paar happen bruinvis zijn voor een zeehond een hoop calorieën per minuut. De grijze zeehond is een dier dat zijn kansen en mogelijkheden benut, dus die zet graag zijn tanden in een bruinvis." Het onderzoek leverde vier doodsoorzaken bij bruinvissen op: verdrinking, verhongering, de grijze zeehond en ziektes. "En dan heb je nog de categorie onbekend. Het is gemiddeld allemaal een vijfde van het totaal." Leopold deed onderzoek naar de bruinvis, omdat deze sinds 1992 een beschermde diersoort in Nederland is. Destijds waren er amper bruinvissen in Nederland, maar sinds 1995 is de populatie sterk toegenomen. Op het moment bevinden zich gemiddeld 50.000 bruinvissen in het Nederlands deel van de Noordzee. De dieren leefden eerst in de noordelijke Noordzee, maar zijn van lieverlee als gevolg van schaarste aan geschikt voedsel verschoven naar andere delen van de Noordzee.
Volgens Leopold verdient de wijting extra aandacht. Die wordt namelijk gegeten door volwassen bruinvissen en als bijvangst gevangen door de visserij, terwijl de stand van die vissoort al erg laag is. "Dat is een punt om nader naar te kijken." Volgens Leopold kan de aanlandplicht die volgend jaar wordt ingevoerd, helpen om de bijvangst van wijting terug te dringen. Leopold, die in Oosterend woont, promoveerde afgelopen vrijdag aan de universiteit van Wageningen op zijn onderzoek. Dat werd een Texelse aangelegenheid: zijn promotor en begeleider tijdens het onderzoek was Peter Reijnders uit Den Burg, een oud-collega van Imares. Hij is inmiddels met emeritaat (pensioen), maar nog steeds buitengewoon hoogleraar in Wageningen.