"Niet gemerkt dat licht uit was"
Onderzoek naar duurzame verlichting op de veerhaven bracht hem naar Texel. Het leidde tot een tweede onderzoek: kijken of het mogelijk zou zijn alle openbare verlichting op Texel door led-verlichting te vervangen. Over een paar weken start de operatie.
Het was professor Han Brezet van de Technische Universiteit in Delft die Pepijn Lijklema in 2008 in contact bracht met Texel. Lijklema, destijds student Industrieel Ontwerpen, had interesse in duurzaamheid. Volgens Brezet, die vroeger aan de basis stond van de Stichting Duurzaam Texel, was het wel wat voor Lijklema om voor zijn afstuderen te onderzoeken of de vele verlichting op de veerhaven op 't Horntje kon worden vervangen. Het onderzoek leerde dat led-verlichting een goed alternatief zou zijn, maar Rijkswaterstaat had er geen geld voor. Lijklema stapte met de opgedane kennis naar de gemeente en daar hadden ze interesse in de vraag of het misschien mogelijk zou zijn alle openbare verlichting op het eiland door led-verlichting te vervangen. De inmiddels afgestudeerde Lijklema richtte een eigen bedrijf op en zette zich aan het onderzoek. "Er zijn een visie en een beleidsplan opgesteld, ik ben gaan rekenen en met een groenzwarte oplossing gekomen. Groen voor de duurzame led-verlichting en zwart voor het idee dat het donker mag zijn waar het donker kan zijn." Het leidde tot het huidige plan om in het buitengebied vrijwel alle verlichting weg te halen en waar nodig markeringen op de weg aan te brengen. In de dorpen komen nieuwe armaturen met led-verlichting die 's avonds en 's nachts gedimd of gedoofd kan worden, omdat er dan amper verkeer is. "In 2012 hebben we al een proef gehouden met het doven van verlichting. Uit een enquête kwam naar voren dat driekwart van de ondervraagden positief was over de proef. Een derde had niet eens in de gaten dat 's nachts de lichten uit waren." Lijklema kan zich voorstellen dat het uitdoen van het licht en het weghalen van verlichting vragen oproept. "Dan krijg je te maken met veiligheid. Uit onderzoek blijkt echter dat je op plaatsen waar 's nachts geen sociale controle is, beter geen dan veel verlichting kunt hebben. Maar het is zoeken naar het beste. Te weinig licht is niet goed, maar teveel ook niet." Adviesbureau Tauw en installatiebedrijf Imtech werkten, nadat de raad in 2012 akkoord was gegaan, verder uit hoe de nieuwe led-verlichting het beste kan worden toegepast. Texel is de eerste gemeente in Nederland waar alle openbare verlichting door led wordt vervangen. Lijklema is trots mee aan de basis te hebben gestaan. Texel verbruikt nu jaarlijks zo'n 544 Megawattuur aan stroom voor de openbare verlichting (goed voor circa €88.000,-) en dat moet straks 195 Megawattuur worden. "De openbare verlichting is 1,5 procent van het totale energieverbruik. Dat dring je met tweederde terug. De eenderde die overblijft, ga je duurzaam opwekken." Dat moet op termijn gebeuren met zonnepanelen bij de Everstekoog. De gemeente is daarover in gesprek met de provincie. Financiële winst wordt vooral gehaald op de nieuwe armaturen. "De gemiddelde onderhoudskosten bedragen nu €182.000,-. De komende twintig jaar heb je geen energie- en onderhoudskosten meer en daar kun je zo'n €5,4 miljoen mee besparen. Het is een investering van €3,4 miljoen waarvan de helft betaald wordt door het Waddenfonds en de provincie." De voormalig student Industrieel Ontwerpen heeft zijn draai op het eiland inmiddels prima gevonden. "Ik dacht hier tijdelijk te wonen, maar ik woon hier nog steeds." Via de openbare verlichting is hij onder meer betrokken geraakt bij het project Feel the Night, onderdeel van Leeuwarden als culturele hoofdstad in 2018. "Bij dat project willen we de verlichting in het hele Waddengebied zoveel mogelijk doven om mensen te laten genieten van de duisternis en bewust te maken van lichtvervuiling. In Noord-Holland ben ik verder actief bij een werkgroep over 'dark sky area's'. In Canada en de Verenigde Staten heb je al gebieden die die status hebben en Texel kan in Nederland een koploper zijn. Het biedt nieuwe kansen voor het toerisme als je hier 's nachts de Melkweg kunt zien." Binnen de steunfractie van D66 houdt Lijklema zich bezig met de ideeën voor een basisinkomen en samen met professor Brezet richtte hij recent de stichting TexLabs op. "Daarmee willen we ondernemers op Texel en studenten van universiteiten aan elkaar koppelen om tot nieuwe ideeën te komen." Wat het licht op Texel betreft, koestert Lijklema de hoop dat zijn eerste project - de veerhaven - meegaat in de overgang naar led-verlichting. "Er wordt over gesproken, dus wie weet gebeurt het nog eens."