70 jaar geleden: Russenoorlog (6)
Na de capitulatie van de Duitse strijdkrachten in Nederland, op zaterdag 5 mei 1945, gaan veel Texelaars vergeefs naar de haven van Oudeschild om de geallieerden te verwelkomen. Het zal namelijk nog twee weken duren voordat de Canadezen komen.
Vrijdag 11 mei 1945
Zolang de Duitsers en Georgiërs gewapend rondlopen, is de oorlog op Texel nog niet ten einde. 'De Georgiërs hebben tot 20 mei op hun bevrijding moeten wachten', schrijft J.A. van der Vlis in zijn boek 'Tragedie op Texel'. 'Al die tijd leefden zij verscholen in schuren, op zolders en vlieringen, in holen onder de grond. Met grote driestheid trokken sommigen, ondanks het Duitse gevaar, over het eiland, meestal op zoek naar kameraden.' Als beide partijen elkaar tegenkomen, vliegen de kogels in het rond. Tot het laatst worden de Russen als muiters beschouwd. Omgekeerd willen de Georgiërs hun gedode kameraden wreken. 'Zo zijn aan weerszijden nog heel wat doden gevallen.' Ook de Texelaars zijn echter niet veilig.
Vrijdag 18 mei 1945
Op 18 mei is er veel volk op straat in Den Burg, want er worden NSB'ers opgepakt en men verwacht de komst der Canadezen. Rond een uur of drie worden de bewoners opgeschrikt door een enorme explosie, als aan het eind van de Kogerstraat een vrachtauto met munitie ontploft. Langer dan een uur blijft het knallen, acht huizen en enkele schuren branden af. De twee Duitse soldaten die de auto besturen, zijn op slag dood, maar als door een wonder komen geen bewoners om. De betreffende gezinnen hebben helemaal niets meer, zij krijgen steun van de 'bedeling': spullen die door de bevolking beschikbaar worden gesteld. Het gerucht gaat dat het een mislukte Duitse wraakactie is, gericht tegen de Texelse bevolking. Toch is het waarschijnlijk een ongeluk, veroorzaakt doordat de wagen door een kuil reed.
De ontploffing is niet de enige tragische gebeurtenis van die dag. Tijdens de opstand heeft bakker Smit de Georgiërs van brood voorzien. Nu de NSB'ers en burgemeester Rijk de Vries worden gearresteerd en de kust veilig lijkt, gaat een aantal Georgiërs naar het gezin Smit om ze te bedanken. Voor de zekerheid hebben ze hun wapens meegenomen. Bakker Theo Smit vraagt of het niet gevaarlijk is zo met die wapens rond te lopen. Een Georgiër haalt daarop zijn patronen uit het magazijn en wil laten zien dat het pistool leeg is. 'Zo, nu hoef je niet meer bang te zijn.' Per ongeluk is echter een kogel in het magazijn achtergebleven en Smit wordt in het hart geraakt.
Tekst Frans Hopman, met dank aan Arnold van Bruggen (www.derussenoorlog.nl).