Achter de schermen
Publicaties. Hoe meer hoe beter, geldt in wetenschapskringen. Maar liever niet van het soort waarmee het NIOZ nu al enige tijd te kampen heeft. Geen goed nieuws. Crisis in de kennispolder. Financieel en bestuurlijk. ''Maar het grootste probleem is de inhoudelijke crisis'', hoorde ik van een bezorgde wetenschapper met wie ik sprak. Ik noem zijn naam niet, net zo min als die van collega's die mij te woord stonden. Alleen anoniem, om in ieder geval niet zichzelf in de problemen te brengen. Ze vertrouwen mij hun zorgen toe over dat het traditionele zeeonderzoek naar de achtergrond is geraakt, en dat het accent is verschoven naar de klimaatreconstructie. Daarbij worden veel bodemkernen weliswaar uit zee genomen, maar het onderzoek richt zich volgens critici in eerste instantie niet op zee. De groep onderzoekers van biochemicus Jaap Sinnighe Damsté is uiterst succesvol, won meerdere nationale en internationale prijzen. Zijn naam staat zelfs op het lijstje van 'veelverdieners' dat de Volkskrant onlangs publiceerde in een artikel over dat tien procent van de wetenschappers in Nederland zestig procent van het geld voor vrij onderzoek binnenhaalt. Damsté haalde in tien jaar €15,6 miljoen binnen, becijferde de krant. Geld dat overigens niet in sportauto's en luxe huizen wordt gestoken, maar wordt besteed aan onderzoek. Meer geld betekent dat je meer en beter onderzoek kunt doen, meer mensen inzetten en meer kunt publiceren. En zo maak je meer kans op nieuwe bijdragen, afijn een vicieuze cirkel. De kwaliteit staat hier niet ter discussie, wel de inhoudelijke richting van het onderzoek. Prof. Herman Ridderinkhof en Dr. Roel Riegman ventileerden hierover openlijk al hun mening en ze staan niet alleen in hun zorgen. Die zijn bekend bij het overkoepelende NWO, dat nog niet openlijk heeft gereageerd. De NIOZ-leiding reageerde wel, maar de bewering dat de voorkeursbehandeling van de groep organische biogeochemie 'aantoonbaar onjuist' is, heeft de scepsis eerder verhoogd. ''Van de vier meest invloedrijke mensen op het NIOZ betreft het drie wetenschappers die zich met klimaatconstructie bezighouden'', vertelde een insider. Voor de door velen gewenste brede discussie over de inhoudelijke richting, is volgens menig NIOZ'er te weinig ruimte. Er is ook een zwaar financieel belang. In 2016 moet bij het NIOZ de financiële rust zijn weergekeerd. In zo'n situatie ligt de prioriteit waarschijnlijk niet bij een drastische wetenschappelijke koerswijziging. Over wat op termijn de gevolgen zijn voor het NIOZ, lopen de meningen uiteen. Zeegaand onderzoek maakt een ligging aan zee noodzakelijk, maar wat als de prioriteit verschuift? Goed nieuws is dat Pelagia vooralsnog behouden lijkt te blijven. En dan is er de vestiging in Yerseke, waar men zich zo mogelijk nog grotere zorgen over de reorganisatie maakt. Wordt ongetwijfeld vervolgd.
Gerard Timmerman