De kerkklok uit 1649 in De Burght werd in de oorlog gevorderd en keerde daarna weer terug.
De kerkklok uit 1649 in De Burght werd in de oorlog gevorderd en keerde daarna weer terug. Foto: Gerard Timmerman

Klok ontsnapte aan smeltkroezen

De klok in de toren van De Burght in Den Burg dateert van 1649. En luidt dus al honderden jaren, met uitzondering van 1943 tot kort na de oorlog. Toen de Duitsers deze en andere klokken vorderden.

''We gaven ook onze klokken weinig kans op levensbehoud. De smeltkroezen van het 'Groot Duitse Rijk' verslonden er ontelbaren'', schreef deze krant kort na de oorlog. Toch zag het er eerst naar uit dat de klok mocht blijven hangen. 31 maart 1943: ''Van bevoegde zijde vernemen wij dat de klok van NH kerk van Den Burg en Den Hoorn niet gevorderd zullen worden. Ze worden van een M voorzien en derhalve als monument beschouwd. Voorlopig ook die van Oosterend.'' Maar uiteindelijk gingen die van Den Hoorn en Den Burg toch op transport, zoals trouwens ook de klokken van de andere kerken. Zelfs de marktbel, waarmee de kermis werd ingeluid, was geroofd. Alleen die van de Maartenskerk in Oosterend bleef hangen, omdat het teveel sloopwerk was. Die van Den Hoorn en Den Burg belandden in Leerdam, waar ze werden opgeslagen bij andere monumentale klokken. Tegen alle beloften in scheepten de Duitsers ze in 1944 in en zetten ze op transport naar Duitsland. Het schip heeft Duitsland echter nooit bereikt, maar zonk bij Urk. Een artikel op 'Urkinoorlogstijd.nl' beschrijft deze geschiedenis. Op 23 oktober 1944 werd het klipperschip 'Hoop op zegen' gevorderd om honderden M-klokken te vervoeren; het vertrok een paar weken later naar Emden. De reis verliep traag en op 6 januari 1945 strandde het hele konvooi bij de beruchte zandbank De Vormt. Dat de kostbare lading behouden bleef, is te danken aan vuurtorenwachter Jacob Schraal, die bij aankomst van het konvooi het licht doofde, en Fokke Hoekman, leider van de bergingsploeg. Hij zorgde dat bij de eerste poging de borgpinnen van de luiken werden verwijderd en overboord gegooid. Na de bevrijding in juli 1945 werden 226 klokken en 145 klepels alsnog geborgen, waaronder die van Den Burg en Den Hoorn. De klok van Den Burg was wel beschadigd geraakt en is in 1952 hergoten. Maar de originele merktekens zitten er nog op. Andere klokken werden volgens deze krant elders teruggevonden, behalve die van het Zeemanskerkje, de RK kerk van Den Burg en de kerken in Cocksdorp. Die waren spoorloos verdwenen.