70 jaar geleden: de Russenoorlog (4)
Hoewel de Duitse troepen, vierduizend man sterk, het eiland hebben heroverd en de Georgiërs bij de vuurtoren hebben verslagen, is de Russenoorlog nog niet afgelopen.
Zaterdag 21 april 1945
De ontkomen opstandelingen hebben zich verstopt in bossen, in de mijnenvelden of zijn ondergedoken bij Texelaars. De Duitsers besluiten heel Texel systematisch uit te kammen. Tussen zondag 22 en donderdag 26 april voeren zij een verbeten klopjacht uit. In een linie, gewapend met honden en vlammenwerpers, trekken ze met zo'n tweeduizend man over het eiland. Ze waarschuwen de bevolking opnieuw: op het helpen van Georgiërs staat de doodstraf en het in brand steken van het huis. Elke Georgiër moet worden gemeld. Toch helpen veel inwoners de 'Russen', door hen voedsel te geven en soms te verbergen. Ook medische hulp wordt geboden. Veel Georgiërs houden zich schuil in ondergrondse holen. 's Nachts komen zij voedsel halen bij boerderijen, of brengen Texelaars eten naar ze toe.
Maandag 23 april 1945
Samen met negen soldaten zit de Georgische leider Loladze verborgen op boerderij Plassendaal in de hoek van polder Waalenburg. De Duitsers omsingelen de boerderij en schieten hem in brand. Loladze en enkele medestrijders overleven de brand en verbergen zich in de kelder. De Duitsers houden de brandende boerderij omsingeld. Als Loladze en een kameraad proberen te vluchten, worden zij doodgeschoten in een greppel. Twee dagen later, op 25 april vragen de Duitsers om uitlevering van de Georgiërs en met name Loladze. Zij weten dan nog niet dat Loladze al dood is.
Do. 26 en vr. 27 april 1945
Na 26 april zijn er eigenlijk geen oorlogshandelingen meer op Texel. De Georgische strijders houden zich schuil en wachten af. Af en toe komt het nog tot confrontaties tussen Georgiërs en Duitsers. Zo schiet Artemidze, politiek leider van de Georgiërs, twee Duitse soldaten dood en pikt hun fiets in. Ook doen Georgische soldaten samen met het Texelse verzet een poging om in te breken bij een Duitse opslagplaats van voedsel en munitie. De poging mislukt. De familie Halsema aan het Gerritslanderdijkje voorziet vele Georgiërs van voedsel. Zelfs hun varken wordt geslacht. Verschillende verzetsstrijders zitten er ondergedoken, Artemidze voegt zich bij hen. Op 27 april komt ook voorman Congladze naar huize Halsema, vanaf dat moment het illegale 'bataljonshoofdkwartier'.
Tekst: Frans Hopman, met dank aan Arnold van Bruggen. Zie ook www.texelsecourant.nl.