Dierengeneeskunde op Texel
'Van Rijksveearts tot dierenarts' is de titel van het boek van Jaap Klinkers, een overzicht van de diergeneeskunde op Texel, van 1850 tot heden. Klinkers was van 1976 tot 1993 dierenarts op het eiland en deed voor het boek diepgaand bronnenonderzoek.
Waarom een geschiedschrijving over de Texelse dierenartsen?, stelt Klinkers, tegenwoordig woonachtig in Meppel, zelf de vraag. 'Vooral omdat ik er zelf toe behoor en in mijn eigen praktijkperiode allerlei verhalen hoorde van veehouders over dierenartsen in het verleden.' Noordijk, Roeloffs, Koens, etc. Maar nooit kon iemand hem vertellen hoe het precies zat, dus besloot hij zelf op zoek te gaan. Vooral het digitale archief van de Texelse Courant bleek een onuitputtelijke bron van informatie. Over dierengeneeskunde op Texel en allerlei zaken die daarmee samen hangen. Zoals de ontwikkeling van het Texelse schapenras. Verder schrijft hij over de KI en de zeehondenopvang. Uit 't Lant van Texsel diepte hij onder meer de informatie op dat vóór 1848 slechts bij uitzondering advies van een gediplomeerde veearts werd ingeroepen. 'Hoewel menig veehouder begreep dat dit nodig was, liet hij dit na om de kosten.' In dat jaar vestigde zich K.J. van Zutphen op Texel, 'veearts 2e klasse' en afkomstig van de Utrechts Hogeschool. Omstreeks die tijd ging ook landbouwer-veehouder H. Raven de veeartsenijkunde beoefenen. 'Vermoedelijk omdat deze de tal van de boeren sprak, raadpleegde men hem meer dan Van Zutphen.' Diens praktijk liep door de concurrentie matig en hij vroeg (vergeefs) subsidie aan bij de gemeente. In 1888 vestigde Jan Willem Roeloffs uit Koedijk zich als veearts op Texel. Hij woonde aan aan de Stenenplaats, op de hoek Weverstraat. Ernaast was een koetshuis voor het paard.Over de praktijk van Roeloffs is weinig bekend. Wel assisteerde hij 'gewone' huisartsen, zoals in 1911 bij een blindedarmoperatie door artsen Wagemaker en Van der Vegt. Eliza Noordijk vestigde zich in 1922 als dierenarts in de huidige Julianastraat. Als 'veearts' deed hij runderen, paarden en schapen, naar huisdieren werd in die tijd amper omgekeken. Ook hield hij zich bezig met de organisatie van de vleeskeuringsdienst en vanaf 1929 de bestrijding van tuberculose. Tot die tijd was 25 procent van het Texelse rundveestapel besmet met TBC en vormde zo een rechtstreekse bedreiging voor de volksgezondheid. 'Noordijk heeft veel strijd moeten leveren om zijn ideeën over de aanpak van TBC doorgevoerd te krijgen en veel weerstand moeten overwinnen. Vooral dankzij zijn inzet was Texel per 1 mei 1951 vrij van runder-TBC, als een van de eerste gebieden in het land. Onder zijn verantwoording werd in 1933 aan de Hallerweg de noodslachtplaats gebouwd, maar ook dit verliep niet zonder weerstand. Maatschappelijk was hij op vele fronten actief. Bij zijn afscheid in 1958 kreeg Noordijk veel lof toegezwaaid. Het Noordijkfonds, gevuld met het batige saldo voor de bestrijding van tbc en andere veeziekten, herinnert nog aan hem. Zo passeren tal van andere dierenartsen de revue in het boek. Zoals Henk Koens, die naar verluidt 'nergens bang voor was'. Hij werkte gedurende WOII op Texel en wist met verzonnen verklaringen te voorkomen dat paarden werden gevorderd. Een kleurrijk en indrukwekkend man. Hij stierf jong nadat hij in 1946 met zijn motorfiets tegen een militair voertuig was gebotst. Frits Swart emigreerde in het begin van de jaren '50 vanaf Texel naar Nieuw Zeeland. Hij stuurde zijn belevenissen daar in de vorm van vijf brieven naar de Texelse Courant. Deze brieven zijn als bijlage geheel opgenomen in het boek. Klinkers beschrijft de ontwikkeling van de diergeneeskunde en onder meer de vorming van de huidige Dierenartsenpraktijk Texel, waarvan hij zelf aan de basis stond. Tientallen dierenartsen passeren de revue. Onder wie twee van zijn oud-collega's, Loek van Vliet en Ton Domhof. Zij zijn daar nog actief. Laatstgenoemde staat op punt om met pensioen te gaan, aan hem draagt Klinkers het boek op. Een fraai en informatief boek, met veel illustraties, krantenknipsles en anekdotes. Interessant ook voor buitenstaanders omdat het iets zegt over dit bijzondere vak. En waarmee weer een stukje Texelse geschiedenis is vastgelegd. Het boek is te koop voor €9,95.