'Ik heb iets met nationale parken'
'Plekken waar je mag hardlopen, paardrijden, mountainbiken en klimmen. Maar ook zones waar je als wandelaar van absolute rust kunt genieten. Wat doe je waar? Daarover moet je met elkaar goede afspraken maken. En je vervolgens houden aan die afspraken.'
Aan het woord is Han Lindeboom, directielid Wetenschap IMARES, en sinds mei voorzitter van Nationaal Park Duinen van Texel. Met inmiddels twee 'volwaardige' bestuursvergaderingen achter de rug. Wat hebben die hem geleerd? 'Onder meer dat de bekendheid van het park beter moet. Weinig mensen realiseren zich dat we op Texel een nationaal park hebben en wat dat inhoudt. In oppervlakte is het nationaal park ongeveer een kwart van Texel. Ook draagvlak bij de Texelse bevolking is van groot belang. De meningen van Texelaars over het park lopen uiteen. Agrariërs kijken er heel anders tegenaan dan bijvoorbeeld mensen uit de natuur. Daarom zijn we blij dat al die geledingen in het bestuur van het nationaal park zijn vertegenwoordigd. Als bestuur hebben we een open oor voor de mening van de Texelaars. Daarom houden we donderdag 27 november in het gemeentehuis een bijeenkomst van de klankbordgroep, waarbij iedereen welkom is en zijn zegje kan doen over het nationaal park.'
We zijn in de werkkamer van Lindeboom. Hij doet er zijn onderzoek voor IMARES, waarvoor hij de hele wereld over is gereisd. Ook in de verste uithoeken. 'Ik heb iets met nationaal parken. Als ik voor een congres ergens ben, dan probeer ik er altijd een te bezoeken.' Dat zijn er al heel wat geweest, getuige de wereldkaart met daarop de nationaal parken waar hij is geweest. 'Ik ben bijvoorbeeld in Yellowstone geweest en veel andere parken. Ik heb daar tal van belevingen gehad die me de rest van mijn leven bij zullen blijven. Foto's aan de muur illustreren het. Eentje toont een enorme kolonie koningspinguïns, een andere een rustende zeeolifant. 'Ik weet hoe echte wildernis kan zijn. Enerzijds verschrikkelijk mooi, maar je beseft gelijktijdig hoe groot de invloed van de mens is. De mens heeft de aarde overgenomen. In Nederland zullen we nooit echte wildernis hebben, maar we kunnen er wel dichtbij komen en de bezoeker een soort van wilderniservaring geven. Veel mensen willen dat, maar gelijktijdig wil men de natuur gebruiken om te paardrijden, hardlopen, mountainbiken of andere activiteiten te ontplooien.' Op Texel is dat niet anders. Als we de foto voor bij dit interview nemen, passeert net een groepje hardlopers. 'Zouden ze weten dat ze in een nationaal park aan het sporten zijn?', vraagt hij zich af.
Ieder beleeft het nationaal park op zijn of haar manier en heeft daar wel een mening over. Nog maar amper benoemd tot voorzitter, maakt Lindeboom kennis met de mondigheid van de Texelaars over het park. Dit nadat hij over het klimpark bij De Koog had gezegd dat je dit ook als een stukje natuureducatie kunt zien. 'Hoe ik dat toch kon zeggen. Want in dat stukje bos kunnen immers uilen zitten. Maar dat klimbos aan de rand van de Dennen is een manier voor de jeugd om de natuur te beleven. Bomen en vogels zijn ook onderdeel van die beleving. Natuurlijk begrijp ik de opmerking. Zelf wandel en fiets ik veel. Over de wandel- en fietspaden in het nationaal park. Zo geniet ik van de natuur. Maar ik heb niets met mountainbikers en kom ze liever niet tegen als ik wandel. Dan wil ik lekker van de rust en de natuur genieten. Maar als er veel mensen zijn die wél willen mountainbiken, dan kunnen we daar op bepaalde plekken wel akkoord mee gaan. Mits het zich tot die zones beperkt. Net zoals het klimbos dus. We vragen niet voor niets aan Staatsbosbeheer, die het nationaal park in feite runt, om de natuur niet alleen te beheren, maar ook dichter bij de mensen te brengen. Dat brengt met zich mee dat je met elkaar keuzes maakt, waar je dingen wél doet en waar niet. Keuzes waar iedereen rekening mee houdt, zodanig dat anderen er geen of weinig last van hebben.'
We komen op de rol van Lindeboom als voorzitter. 'Binnen het bestuur ben ik onafhankelijk, geen partij. Wel een aanjager van discussies. Ik vraag mezelf bijvoorbeeld af: wat is het werkelijke probleem en hoe lossen we dat op? Neem de jacht. Dat is een gevoelig punt binnen het nationaal park. In het beheer- en inrichtingsplan staat daarover: nee, tenzij. In mijn optiek: als het echt niet anders kan. Probleem met jacht is dat het dieren schuw maakt. Ga naar een park in Amerika of Canada. Doe je even je best, dan zie je beren, elanden of ander wild. We kampeerden eens in Yellowstone, in twee tentjes. Mijn zoon riep 's morgens: ''Papa, een hert.' Ik keek naar buiten en keek vanuit de tent zo onder een wapiti door. Echt een enorm dier. Ze zijn zó tam. Dat komt omdat in dat nationaal park niet wordt geschoten. Het zien en bijna aanraken van die elanden is een gigantische beleving. Maar hier in Nederland laten herten, everzwijnen of ander wild zich niet of amper zien. Dus kunnen we ook die beleving niet hebben. Doordat we hier wél jagen. Als daar in Yellowstone teveel dieren zijn, dan worden die wel afgevoerd of geschoten. Maar pas als ze gaan trekken, buiten het park. Zodat ze zich binnen het park veilig voelen. Hier is de gans een issue. Als je daarop schiet, worden ze schuw. Is er geen andere manier om te voorkomen dat er teveel zijn? Ook ganzen hoef je niet in het park te bejagen.' Hij toont een kaartje van het nationaal park op Texel. 'Ik mis een stiltegebied, waar je eigenlijk alleen maar mag wandelen, waar je bijvoorbeeld geen ruiters, fietsers of hardlopers tegenkomt. In gebieden waar dat overlast veroorzaakt, moet je dat niet doen. En waar je in het broedseizoen alleen onder begeleiding van een boswachter mag komen. Bijvoorbeeld om de lepelaars te beleven.' Op het kaartje is dat gebied geel ingekleurd. Andere recreatievormen dan wandelen, horen wat betreft Lindeboom thuis in het oranje gedeelte, grofweg tussen de Jan Ayeweg (naar paal 12) en paal 21 (waar camping Kogerstrand eindigt). 'Er moeten natuur-, rust- en gebruiksgebieden zijn. Daarover moeten we afspraken maken, maar dat moet van twee kanten komen. Dat betekent dat als we mountainbikers toestaan over bepaalde paden, dat ze zich ook houden aan die afspraak. Hier mag je rijden, maar dat is het ook. Doen ze dat niet, dan gooien ze hun eigen glazen in. Dat betekent dan ook dat ze elkaar aanspreken op hun gedrag, een stukje sociale druk. Dat zelfde geldt voor mensen met loslopende honden. Ook die mogen we op hun gedrag aanspreken. We willen niet dat overal borden staan, maar je weet best dat het hier niet mag. En er zijn gebieden waar het juist wel mag'.
Wethouder Huisman is een pleitbezorger voor Texel Sporteiland, waarmee ze met name doelt op de mogelijkheden die het nationaal park biedt. Lindeboom: 'We hebben een nationaal park, geen nationaal sportpark. Sport en recreatie zijn prima, maar wel in die gebieden die we daarvoor hebben aangewezen. We moeten juist nog wat meer uitstralen dat we nationaal park zijn. Dat we daarvoor staan en dat we het op een manier gebruiken die we met z'n allen hebben afgesproken. Ik zou graag zien dat er een mooie kaart komt, waarop duidelijk staat wat waar is te zien, en wat je in bepaalde gebieden wel en niet mag. Het nationaal park heeft 140 gastheren die mensen de weg wijzen naar en in het park. Daar wel en daar niet. Zo gunnen we ieder zijn plekje, maar ook de planten en dieren.'
Onlangs was er een discussie over het al dan niet plaatsen van vakantiehuisjes op Kogerstrand, onderdeel van het nationaal park. SBB was er wel voor te porren, maar de gemeenteraad wilde het niet. Lindeboom heeft zich niet in die discussie gemengd. Hij wijst op de kaart: 'Het hele nationaal park is stiltegebied, behalve bij De Koog. Ik kan me voorstellen dat je zegt: Dit is een manier waarop je kunt genieten van het park, dus op die plek staan we het toe. Maar we zeggen ook: Hier ligt de grens, want anders zijn we geen nationaal park.' 'Sinds Bleeker de parken heeft afgestoten van het Rijk, zijn we een provinciaal park. Noord-Holland betaalt ons en draagt ons een warm hart toe. Maar ze zeggen ook: Wij garanderen niets.' Er is wellicht een nieuwe ontwikkeling: 'De Rijksoverheid gaat misschien weer nationale parken overnemen. Recent is daarover in de Tweede Kamer gesproken, om de parken toch weer onder de paraplu van het Rijk te brengen. Dan ontstaat er een nieuwe situatie.' Die zou een stapje verder gaan. 'Dat wij als Parel van de Natuur worden aangewezen. Het motto blijft hetzelfde, natuurbescherming en -beleving. Maar het betekent wel dat wij als park een stapje boven de rest komen te staan. Een nationaal icoon. Die discussie zal de komende tijd worden gevoerd. Als Texel de vraag krijgt, zouden we daar ja tegen moeten zeggen. Het betekent dat Texel zich moet afvragen hoe het allemaal precies zit en welke consequenties zo'n status met zich meebrengt. Eén van de voorwaarden om zo'n parel te worden, is dat het park een oppervlakte heeft van minimaal vijfduizend hectare. De huidige oppervlakte is vierduizend hectare. Je zou er bijvoorbeeld voor kunnen kiezen om Waalenburg bij het nationaal park te betrekken. Een ander optie, die misschien beter aansluit, is de Razende Bol.'
In nationaal park Duinen van Texel moeten rust- en gebruiksgebieden zijn
Is er, ook op termijn, voldoende geld beschikbaar om ambities binnen het park te realiseren? 'De provincie geeft geen garantie voor de toekomst. Als we Parel van de Natuur zouden worden, komt er ook nieuw geld beschikbaar. Hoe dan ook is er de druk om onszelf als park te bedruipen, om geld te verdienen met het park. We weten nog niet hoe dat moet. Komende week hebben we over dat soort zaken overleg met alle nationaal parken. Op Texel zou je kunnen denken aan betaalde parkeerplaatsen, zoals dat bij Zuid-Kennemerland al het geval is. In Drenthe hebben ze bijvoorbeeld een Healthy Park. De natuur uitventen als gezondheid. Healthy Park, Healthy People.'
Hoe moet het met de fietspaden, de wegen, maximum snelheden, (betaald) parkeren, sport en recreatie? Het leverde in het verleden veel stof tot gesprek en dat zal ook in de toekomst zo zijn. Het bos en de duinen, samen het nationaal park, zijn immers van ons allemaal. Bescherming of beleving, wat komt eerst? Wat vinden wij als Texelaars van deze parel van de Nederlandse Natuur? Op 27 november kan iedereen daarover zijn zegje te doen. De bijeenkomst van de klankbordgroep in het gemeentehuis begint om 19.30 uur.
Gerard Timmerman
