'Nog nooit zó dichtbij geweest'
'We zijn nog nooit zó dichtbij geweest. We hebben nu de kans en moeten hem pakken.' Rikus Kieft, voorzitter van de zorgcoöperatie Texels Samen Beter en mede-bestuurslid van coöperatie Texel Health spreekt met bevlogenheid over beide zorginitiatieven.
Kieft is een soort spin in het web, niet alleen bij deze recent opgerichte zorgcoöperaties, hij stond ook aan de basis van coöperatie TexelEnergie. Meer dan drieduizend leden telt die inmiddels, een mooi streeftal voor Texel Samen Beter. Wat drijft hem zich zo enthousiast in te zetten voor de 'Texelse zaak'? 'Het is me met de paplepel ingegoten. Mijn vader zei: ''Wil de democratie werken, dan moet iedereen de schouders er onder zetten.'' Ik beschouw het mijn plicht me te bemoeien met de samenleving.' Maatschappelijk actief, maar ook ondernemer. 'Ik adviseer bedrijven en overheden over zaken die aan de voorkant van maatschappelijke ontwikkelingen zitten. Op het gebied van ruimte, natuur en welzijn, zeg maar leefomgeving. Ik begrijp de ambtelijke wereld en spreek de taal van de ondernemers.' Kieft zat voor GroenLinks in de gemeenteraad en was een poosje wethouder. 'De politiek was voor mij een soort inburgering, een manier om te begrijpen hoe het hier werkt. Wie wil weten wat er leeft op het eiland adviseer ik de politiek in te gaan.' De politiek ligt achter hem, maar maatschappelijk manifesteert hij zich meer dan ooit. 'Ik hield een keer een ontbijtpresentatie voor toenmalig premier Balkenende. Hij vroeg: ''Hoe komt het toch dat Texel de naam heeft voorop te lopen met ontwikkelingen?'' Ik heb toen een paar dingen genoemd: van oudsher zijn we een eiland dat het met de eigen bewoners en hulpbronnen moet doen. Dat je daar zuinig mee omgaat en hergebruikt zit eigenlijk in de genen. We willen niet afhankelijk zijn. Van belang is ook dat er bij de opkomst van het toerisme een jonge generatie ondernemers opstond die destijds een gouden greep deed door het ordenen van de toekomst. Daar plukken we nog steeds de vruchten van. Ook de schaal van het eiland. Groot genoeg om iets te kunnen doen en klein genoeg om het te overzien. Dat daagt mij uit me in te zetten.' Geen man van half werk, als hij ergens voor gaat, dan met hart en ziel. Ondernemers met wie hij samenwerkte kregen respect voor hem. Maar staken met zijn politieke kleur wel de draak. ''Jammer dat Rikus bij de verkeerde partij zit.'' Hij neemt het voor lief. 'Duurzaamheid, energie en klimaatverandering zijn thema's die me extra raken omdat ik op een eiland woon. Die symboolfunctie is heel sterk. Een eiland dat in de eigen behoefte wil voorzien. Ik heb me afgevraagd: kunnen we hier wat mee, moeten we hier wat mee?' Zo werd het idee voor TexelEnergie geboren, opgericht in 2007 en waarvan Kieft de Raad van Commissarissen voorzit. 'Als het hier zou lukken om de eigen productie van duurzame energie te regelen, dan hebben we een gouden formule in handen. Dan hebben we onze onafhankelijkheid terug.' Maar die eigen energieproductie ontwikkelt zich moeilijk. 'Dat is spijtig. We zijn afhankelijk van de politiek, die daar grote stappen in moet zetten.' Onvrede daarover, maar ook over andere zaken, manifesteert zich ook op ledenvergaderingen van TexelEnergie. 'De inbreng van leden is belangrijk. Daar moeten we meer aandacht aan geven. We merken dat ook aan de balie. Je schrikt er soms van wat mensen naar binnen gooien. Wensen, kritiek en emotie. Maar wíj hebben hier ten minste een balie, dat kun je van andere maatschappijen niet zeggen. Dat is echt waardevol.' En nu de zorg. Waarom? 'Zorg is heel dichtbij. Het raakt ons meteen. Je ouders, je partner, jij, we zijn allemaal kwetsbaar. De landelijke ontwikkeling is dat de overheid zegt: ''Help, wij kunnen het niet meer. Mensen, neem zelf weer de verantwoordelijkheid.'' Ik zeg: Als het ergens kan, dan kan het hier. Vanwege die punten die ik eerder noemde. Natuurlijk brokkelt de saamhorigheid af, maar hier minder dan elders. Je kunt hier veel makkelijker een appèl op iemand doen dan in bijvoorbeeld Amsterdam. Op het moment dat je kwetsbaar bent, moet je vertrouwen geven aan de mensen die je verzorgen. Dan heb je geen keus meer. Dan wil je, voor jezelf, je partner of je vader of moeder, de beste zorg. Daarom willen we sturen op kwaliteit en aandacht. Al die landelijke mechanismen mogen landelijk dan wel doelmatig zijn, maar niet voor ons. Want wij zitten op een eiland. Daarom willen we de zorg met Texelse doelmatigheid vorm gaan geven. Ik denk dat dit in de zorg beter is te realiseren dan in de energie. Omdat zorg dichtbij is, zoals in het Gemini in Den Helder. Voor die doelmatigheid moet je wel contacten opbouwen met alle spelers in de zorgwereld. Verzekeraars, aanbieders en de gemeente. Duidelijk maken dat wij op zoek zijn naar een andere vorm. Dat we proeftuin willen zijn, op voorwaarde dat Texel zelf de regie heeft. Wil je wat hebben in te brengen, dan telt de macht van het getal. Zo werkt het nu eenmaal in deze wereld. Daarom is het belangrijk dat mensen lid worden van de coöperatie Texel Samen Beter. Het gaat goed. Sinds de ledenvergadering op 31 oktober hebben we al tegen de 150 leden, waarvan 130 certificaathouders. Het is belangrijk om verzekeraars en bestuurders te laten zien: we hebben zóveel leden die deze beweging belangrijk vinden. Vanaf komend voorjaar gaan we in gesprek met leden, van jong tot oud, om te horen welk zorgvraag ze tegenkomen, wat zouden we anders moeten aanpakken, wat kun je zelf doen, welke middelen en welke steun heb je nodig? Zorgaanbieders willen die ideeën graag horen. Artsen hebben wel ideeën over preventie. Maar tegen een eenling zegt de zorgverzekeraar: ''Geen belangstelling.'' Maar als het vanuit een grote coöperatie wordt gezegd is het ineens veel belangrijker. Kijk, zorgverzekeraars weten zelf ook niet hoe het zorglandschap er over drie jaar uitziet. Ook bij de zorgvragers, jij en ik, leeft een groot gevoel van onzekerheid. Dat merken we op het spreekuur in Stayokay. Mensen komen met allerlei vragen, tot in detail. Er is een groeiende onrust bij mensen, het gevoel van urgentie groeit. Daarom moeten we nu die kans pakken. Als mensen een polis afsluiten is mooi, maar het belangrijkste is dat men lid wordt en met ons meedenkt.' Het zit het met de rol van Kieft bij die andere zorgcoöperatie, Texel Health (waarvan alleen aanbieders van zorg lid kunnen worden)? 'Ik raakte in gesprek met Wim Eelman van stichting Samen Eén Texel. Hij legde de vraag bij mij neer: ''Er is al zó lang geprobeerd een Texelse polikliniek van de grond te krijgen. Nu willen we voor eens en altijd weten: moeten we die droom, samen met een zorghotel, vergeten of is het toch haalbaar?'' Ik ben met die vraag aan de slag gegaan. Ten aanzien van een zorghotel, met pakweg zestig bedden was ik snel klaar. Met de vergoedingen die zorgverzekeraars bieden is dat haalbaar. Maar vervolgens heb ik wel het advies gegeven: bouw dat niet zelf, maar daag logiesverstrekkers uit dat te doen. Eén ding moet je wel regelen: op het moment dat het aanbod van zorg en zorghotel functioneert, moet je wel zorgen voor kwaliteit. Certificeren dus. Als polikliniek moet je alleen doorverwijzen naar hotels of andere accommodatie met een keurmerk. Want als merk kan Texel zich geen rotte appels permitteren. De volgend vraag was of een polikliniek, wat in feite een klein ziekenhuis is, op Texel haalbaar is. Het antwoord was best lastig te vinden. Sinds de liberalisering van de zorgmarkt zitten alle cijfers achter slot en grendel. Ik ben met zorgverleners, ondernemers en anderen gesprekken aangegaan. Ze willen best wat extra's doen. Maar realiteit is ook dat ze er zakelijk de beweegruimte niet voor hebben. Ze zijn ook ondernemer, hun eigen bedrijf gaat voor. Wat ontbreekt is dat een schaal hoger, op de schaal van Texel, een regie-orgaan is. Dat zegt: dit is wat wij willen, dat mensen stimuleert tot samenwerking. Omdat de expertise voor een polikliniek op het eiland ontbreekt, hebben we enkele medische ondernemers van buiten het eiland bij Texel Health betrokken, uit het netwerk van Wim (Eelman). Kees van der Ploeg (bestuurder en medisch adviseur van beroep) heeft al 35 jaar een huisje op Texel. Hij begrijpt wat het eiland nodig heeft, maar weet ook hoe het spel wordt gespeeld in de grote wereld aan de overkant. Gemini heeft een tijd met de rug naar Texel gestaan, maar tot onze aangename verrassing raakten we zeer constructief met het ziekenhuis in gesprek. Ze zijn helemaal om. Ze zien de mogelijkheden die het zorgtoerisme biedt voor de exploitatie van het ziekenhuis. Het brengt de zorg voor Texelaars letterlijk dichterbij, in de vorm van onder meer spreekuren van medisch specialisten op Texel.' Het gaat verder. 'We leven nu in een systeemwereld. De één doet dit, de ander dat. De kunst is om de schotten tussen de verschillende vormen van zorg weg te halen. Samenwerken. Integratie van zorg, van de nulde-, eerste- en tweedelijns zorg. Veel meer gericht op preventie.' Met Texel als proeftuin. Zit daar geen risico aan? 'Er is veel te verbeteren. We moeten wel de garantie hebben dat het niet slechter wordt.' Hoe zit het met de relatie met de gemeente, die met een grote verantwoordelijkheid in de zorg (het sociaal domein) een belangrijke speler is? 'Ik zou zeggen: Gemeente, tel je zegeningen dat er burgers zijn die een schakel in de zorg willen zijn. Wij gaan niet roepen: dit mag wel, dat moet veranderen, etc. Maar we willen wel meedenken en meewerken, betrek ons er bij. Ik begrijp dat de gemeente er aan moet wennen dat er een coöperatie als Texel Samen Beter is, op deze schaal zijn er weinig voorbeelden elders. Het is een wisselwerking, die zal moeten groeien.' Hoe zit het met de rol van Kieft zelf? Twee petten op, voorzitter van Texel Samen Beter en bestuurder van Texel Health. Verstrengeling van belangen? 'Ik zou zeggen: belangenversterking. Ik zit in het bestuur van Texel Health om de belangen van de zorgvragers, de leden van Texel Samen Beter, te vertegenwoordigen.' Hoe zit het financieel? 'Texel Samen Beter is vrijwilligerswerk. Ik steek er veel tijd in, maar dat past bij mijn bedrijfsfilosofie om mijn 'gereedschap' ook te benutten om de maatschappij sterker te maken. Geld dat binnenkomt bij de coöperatie benutten we voor de campagne, ledeninformatie etc. We zijn transparant, het jaarverslag is openbaar en zal op de ledenvergadering worden besproken.'
Gerard Timmerman
