1944: Dramatische scheepsramp
Bekend is de ramp met de Titanic, met 1500 slachtoffers. Maar weinigen weten van de ondergang van de Junyo Maru, na een voltreffer op 18 september 1944, nu 70 jaar geleden. Circa 5600 slachtoffers. Texelaar Maarten Koorn overleefde op miraculeuze wijze.
De Junyo Maru was een oude Japanse roestbak met aan boord 6500 gevangenen, die te werk zouden worden gesteld op de beruchte spoorweg. Eén van de gevangenen was Maarten Koorn uit Den Burg. Hij had als machinist bij de KPM (Koninklijke Pakketvaart Maatschappij) gewerkt. Met zijn vrouw, molenaarsdochter Corrie Koorn-Ploeg uit Oudeschild, was hij in 1939 naar Nederlands-Indië afgereisd. Zij werd met zoontje Dirk Pieter door de Japanse onderdrukkers in 1942 naar een vrouwenkamp overgebracht, Maarten ging naar een mannenkamp. Het schip met gevangenen werd op de Indische Oceaan in de morgen van 18 september gespot door de Engelse onderzeeër MMS Tradewind en aangezien voor de vijand. De Engelsen hadden geen weet van de 6500 gevangenen aan boord. De eerste torpedo trof de Japanner midscheeps. Het werd een groot drama. 'Als de steven van het schip omhoog komt en de rest in zee begint te verdwijnen, breekt paniek uit', schrijft Jaap Bakker in een boek waarin hij dit verhaal optekende. ''Als trossen hangen de mensen aan het schip'', citeert hij Willem Punt, een van de Nederlandse gevangenen. Bij honderden vallen ze in zee en overal roepen mensen om hulp en om hun moeder. 'Toeloen Nippon!! (Japanners help!). Maarten Koorn was een uitstekend zwemmer. Dat had hij als jongen in de havenmond van Oudeschild geleerd, samen met zijn vrienden Thijs Tiessen (boekhouder), Gerard Bakker (IJzerhandel), Jan Dros (bakker) , Melle Zegel (fietsenmaker) en Jan Visman (PTT). Allemaal uitstekende zwemmers die menigmaal prijzen haalden. Koorn vertelde later dat het rampgebied zo groot was als de afstand van de Stenenplaats tot Buitenlust. 'Mensen die niet konden zwemmen zochten naar drijvende voorwerpen. Toen ze zagen dat ik een goed zwemmer was, trachtten de reddeloze zich aan mij vast te klampen, maar ik moest ze afschudden. Daarom ben ik een beetje van de plek de onheils weg gezwommen en niet in paniek geraakt.' De twee Japanse korvetten (begeleidingsschepen) redden mensen, maar wel eerst de Japanse bemanning. Onder de geredden was ook Alex Bloem, familie van de dichter en de vader van de bekende schrijver Adriaan van Dis. Maar de Texelse KPM-machinist was te ver weg gezwommen voor deze schepen die al snel weer wegvoeren. Na geruime tijd gedreven en gezwommen te hebben, kwam er een Japans schip in zicht dat drenkelingen aan boord nam. 'Echter, toen ik er vlakbij was, werd de touwladder binnengehaald! Gelukkig werd ik toch nog opgemerkt door een paar lotgenoten, die de touwladder alsnog naar beneden lieten.' De bakkerszoon uit de Hoogerstraat was op dat moment de laatste die gered werd en hij had er velen zien verdrinken. Bakker: 'Denk niet dat de gevangenen die de ramp met de Junyo Maru hadden overleefd, vrijgesteld werden van het als slaven werken aan de spoorlijn in Sumatra. Was de 420 km lange spoorweg in Birma een zware beproeving voor de honderden gevangenen die onder mensonterende omstandigheden hun werk moesten verrichten, die op Sumatra was 'maar' 220 km, maar de omstandigheden deden daar niet voor onder. In totaal werkten er aan die spoorweg bijna 50.000 arbeiders als slaven en 26.000 van hen kwamen hierbij om het leven.' Maarten Koorn wist echter ook deze beproeving te overleven, hoewel hij wel een honger oedeem had opgelopen. Ondanks zijn ziekte heeft hij nog maanden aan de spoorweg moeten werken. Vaak wist hij zich ook te onttrekken aan de zware arbeid. Op 15 augustus 1945 was de spoorweg klaar en op diezelfde dag capituleerde Japan. De spoorweg is nooit gebruikt. Na vijf bange jaren arriveerde het echtpaar Koorn met hun vijfjarige zoon Dirk Pieter weer in Nederland. Koorn ging bij de TESO aan de slag, later verhuisde het gezin naar Ede en Santpoort. Maarten Koorn overleed in 1993 op 84-jarige leeftijd.
Met dank aan Jaap Bakker.
