Reijnders hoogleraar in Rotterdam
Hij trad de afgelopen jaren voor onderzoek in de voetsporen van onder andere James Bond en Dracula. Doel daarvan: waarom gaan mensen op zoek naar plaatsen die een belangrijke rol spelen in films, boeken of muziek.
Met plezier en op toegankelijke wijze vertelt oud-Texelaar Stijn Reijnders (zoon van Peter en Majella Reijnders uit Den Burg) over zijn onderzoek naar de koppeling tussen films, boeken en muziek en toerisme dat hij sinds vorig jaar samen met drie promovendi van de Erasmus Universiteit in Rotterdam uitvoert. Vanaf vandaag (vrijdag) is Reijnders (1976) daar hoogleraar Cultureel Erfgoed waarbij zijn leerstoel specifiek populaire cultuur en toerisme beslaat. Reijnders gaat colleges geven en hij houdt zich tot en met 2016 bezig met het onderzoek naar toerisme.
Dat veel mensen plaatsen uit films, boeken of muziek opzoeken, is bekend. Waarom mensen dat doen, is volgens Reijnders minder bekend en dus een geschikt onderwerp voor onderzoek. Dat films, boeken en muziek een factor van belang kunnen zijn voor toerisme, is in de praktijk inmiddels bewezen. 'Neem The Lord of the Rings waarvoor in Nieuw-Zeeland is gefilmd. Het is niet makkelijk in cijfers uit te drukken, maar dat heeft vermoedelijk tot een verdubbeling van het toerisme naar Nieuw-Zeeland geleid. Mensen gaan er speciaal heen om het landschap uit de film te zien of om de tochten te maken die hoofdrolspeler Frodo en zijn vrienden in de film ook maakten.'
Een andere voorbeeld is Stockholm waar mensen langs plekken gaan die in de Millenium-trilogie voorkomen. 'Of Ierland waar tochten langs de filmlocaties van Game of Thrones worden georganiseerd. Mensen gaan naar Liverpool voor de Beatles of naar Haworth waar de gezusters Brönte hun boeken schreven.'
Het onderzoek, gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, maakt volgens Reijnders inzichtelijk dat verhalen een belangrijke rol spelen. Die leiden ertoe dat mensen een band met een bepaalde plaats ontwikkelen (topofilie genaamd) en de behoefte krijgen een plek uit een favoriet verhaal zelf te bezoeken.
Reijnders en zijn collegae komen aan hun onderzoekgegevens door ter plekke mensen op te zoeken en te spreken over hun motivitaties. Zo sprak Reijnders afgelopen jaar met mensen die plekken uit James Bondfilms opzochten of naar Roemenië gingen naar aanleiding van het verhaal over Dracula. 'James Bond komt in de film op plaatsen waar je normaal niet komt. Mensen willen net als James Bond ook een keer iets bijzonders doen zoals een avond naar het casino gaan. Op internet zijn complete fora waar de ervaringen vervolgens worden gedeeld.'
Achterliggende gedachte van het onderzoek is meer te doen met de wisselwerking die films, boeken, muziek en mensen op elkaar hebben. 'Van de Tweede Wereldoorlog vormen veel mensen zich tegenwoordig een beeld via films of games. Dat betekent dat je een verhaal in een film of game goed moet vertellen. Ontwikkelaars van games willen ook graag waarheidsgetrouwde spellen ontwikkelen, dus daar kun je tijdens het ontwikkelen van een nieuw spel al op inspelen door verschillende partijen vroeg met elkaar in contact te laten komen.'
Naar Nieuw-Zeeland voor Lord of the Rings
Tot het vakgebied van Reijnders behoren ook tradities, de wijze waarop die in een samenleving bestaan en het gevoel dat een samenleving eigenlijk niet zonder kan. Bekend voorbeeld is de discussie rond Zwarte Piet, maar ook de vraag hoe tradities als de meierblis en Ouwe Sunderklaas zich ontwikkelen. Reijnders: 'Er gaan momenteel geluiden op om tradities als Sinterklaas bij de Unesco als immaterieel werelderfgoed vast te leggen, maar daar wordt in de wetenschappelijke wereld nog over gediscussieerd. Als je iets vastlegt, krijg je regels hoe iets moet zijn en daar moet je over nadenken. Tradities hebben juist altijd kunnen bestaan, omdat ze meebewogen met veranderingen in de samenleving.'
Met het worden van hoogleraar bewandelt Reijnders eenzelfde pad als zijn vader die, in een geheel ander vakgebied, buitengewoon hoogleraar op de universiteiten in Wageningen en het Duitse Kiel is. Reijnders studeerde zelf geschiedenis en culturele studies aan de Universiteit van Amsterdam en promoveerde in de communicatiewetenschappen. Sinds 2010 werkt hij aan de Eramus Universiteit. Reijnders is met zijn gezin regelmatig op Texel te vinden. 'Ik denk dat ik van het eiland ook wel de verbondenheid met een plaats heb meegekregen. Net als veel vrienden die ook aan de overkant wonen, komen we graag terug op het eiland.'