'Het zit in de genen'
Ze haalden staatssecretaris Bleker van Landbouw naar Texel, praatten Statenleden en gedeputeerden bij, bezochten de Tweede Kamer en organiseren politieke debatten. Agrarische Jongeren Texel (AJT) zijn alom aanwezig, de aanstormende generatie beseft dat voor een gezonde toekomst van de landbouw meer nodig is dan alleen hard werken. Bijna vijftig leden telt deze verenigingen inmiddels, van wie het merendeel staat te popelen om het familiebedrijf over te nemen. Een luxe, want elders en in andere bedrijfstakkenis de animo om in de voetsporen van vorige generaties te treden aanzienlijk lager. Voor het geld doen ze het niet, deze jonge agrariërs, van wie menigeen met een HBO- of universitaire diploma op zak elders een goede boterham zou kunnen verdienen. Wat maakt de Texelse landbouwsector zo onweerstaanbaar?
'Het zit in de genen', zegt Klaas Lap (29), akkerbouwer uit De Westen bij Den Hoorn. 'Als ik een baan zou hebben, dan zou ik doodongelukkig worden', vertelt Gerco Eelman (26), veehouder onder de rook van Oosterend. Twee boeren in hart en nieren, voor wie een ander bestaan ondenkbaar zou zijn. Gerco melkt dagelijks de koeien. In de stal aan het Lageveld komt er geen melkrobot aan te pas. 'Die robot ben ik, melken vind ik het mooiste van dit vak.' Klaas: 'Vroeger op school kon ik mijn aandacht maar moeilijk bij de les houden, liever was ik thuis aan het werk.' Zo is het nog steeds, dagelijks is hij in de weer op het akkerbouwbedrijf met de teelt van aardappels, suikerbieten, spinazie en andere gewassen. Gerco: 'Het gaat de laatste jaren best goed in de landbouw. De melk brengt aardig geld op en ook in de akkerbouw zijn de prijzen best goed. Maar voor het geld hoef je niet in de landbouw te gaan. De vrijheid in dit beroep, die spreekt ons aan.' Zoals hun vaders en opa's houden ze van zelfstandigheid. Gerco: 'Natuurlijk zoeken we waar het mogelijk is samenwerking. De mest die wij over hebben, kan Klaas goed gebruiken voor op het akkerland. Wij kunnen zijn grond weer gebruiken voor veevoer. Zo zijn er meer vormen van samenwerking.' Klaas: 'Doordat we in het bestuur van AJT zitten, spreken we elkaar regelmatig en gaat de samenwerking ook wat makkelijker. Ook met andere collega's. Samen sta je sterk.'
Het uitwisselen van kennis, netwerken en het vormen van een collectief waren belangrijke redenen om in 2009 AJT op te richten. Gerco: 'Als je als eenling iets zegt, dan word je niet gehoord. Maar als AJT, met nu circa veertig leden, wordt er wel naar ons geluisterd. Minister Bleker wilde weten hoe wij over zaken denken en ook andere politici en bestuurders vragen naar onze mening. Het is belangrijk dat zij weten wat wij er van vinden. Politici zitten nooit erg lang, dus we moeten onze stem steeds laten horen.' In de aanloop naar de verkiezingen hielden ze een debat over de landbouw, waarin ze knelpunten zoals de ganzenoverlast aan de orde stelden. 'Jammer dat dit nog steeds niet is opgelost, we lijden er allemaal veel schade van, direct en indirect. Dat is echt een bedreiging.' Beperkingen door Natura 2000 en te kleine bouwblokken zijn andere knelpunten die ze aan de orde stelden. 'Belangrijk is ook dat er een goede balans is tussen natuur en recreatie enerzijds en landbouw anderzijds. Voor een gezonde bedrijfsvoering en concurrentiepositie hebben we een bepaald areaal nodig, er is al zoveel vanaf gegaan.' Hoe kijken ze aan tegen de sterk gestegen grondprijzen? Gerco: 'Doordat het redelijke goed gaat in de landbouw, zijn boeren bereid meer geld voor de grond te betalen. Probleem is dat wij als jonge boeren, als we in grond willen investeren, er duur aan moeten. Anderzijds: de boel kan beter maar duur zijn dan goedkoop. Als het niets waard is, wordt er ook niets verdiend.'
Gerard Timmerman