Volle kerk bij Indië-herdenking
'Deze bladzijde uit de geschiedenis slaan we graag over', zei theologe Cora Vlaming over de twee politionele acties in Nederlands-Indië. Haar vader Arie Vlaming werd er als jongeman heen gezonden en verbleef er ruim drie jaar. 'Over die tijd zweeg hij.'
Zondag vertelde zijn dochter het indrukwekkende verhaal van deze Texelaar, één van de 48 jongemannen van het eiland die destijds naar Nederlands-Indië werden uitgezonden. Hoe hij als 17-jarige jongen tijdens de Tweede Wereldoorlog onderdook in een hooiberg om te ontkomen aan de Arbeidseinsatz van de bezetters. Na de bevrijding had hij weinig tijd om van de vrijheid te genieten. Hij werd opgeroepen en in Kampen klaargestoomd voor de krijgsmacht. 'En we gaan niet naar de rimboe als het moet', werd daar stoer gezongen. Maar, als 'gehoorzame jongen die luisterde naar de stem van het hersteld gezag', ging hij toch. Ook omdat op deserteren zware straffen stonden, tot vijftien jaar gevangenisstraf. Voor twee jaar, zo werd hem voorgehouden. De bewakingscompagnie groeide uit tot een zwaarbewapende en ervaren eenheid, die veel vertrouwen genoot, waardoor de twee jaar er ruim drie werden. Na zijn terugkeer werd thuis nooit over Indië gesproken. Nederlanders hadden in die tijd genoeg aan hun eigen sores, die zaten niet te wachten op de verhalen van die jongens over wie gekscherend werd gezegd dat ze 'op vakantie' waren geweest. Zelf had ze haar vader, een zachtaardige man die thuis nog geen kip durfde te slachten, nooit durven vragen hoe was om deel te nemen aan een oorlog. 'En uit zichzelf vertelde hij er nooit over. Je praat niet over een missie of operatie. En man een man, geen woord, geen woord.' Ze vertelde hoe kameraadschap hoog in het vaandel stond, hoe er goede geestelijke verzorging was, duidelijke richtlijnen en dat 'voor zover dat mogelijk was ze daar een fatsoenlijke strijd probeerden te voeren' . Maar ook een oorlog die nooit over was gegaan. Ze omschreef hoe de 'slapie' van haar vader het niet had overleefd, een verlies dat hij altijd met zich mee heeft gedragen. Soms kwamen gevoeligheden aan de oppervlakte. 'Een enkele reactie verwees naar ervaringen in Indië. Zo had hij geen goed woord over voor de TV-serie MASH. 'Over de oorlog maak je geen grappen.' Ook had hij er een bruine huidskleur en een voorkeur voor nasi aan overgehouden. Maar ook een groeiende bitterheid tegen de overheid, omdat ze ruim drie jaar beslag hadden gelegd op zijn leven en hun beloftes nooit waren nagekomen. 'Er is veel van die jongens gevraagd, maar weinig teruggekomen.' Ook geen verontschuldigingen. ''Excuses kosten vast geld'', redeneerde Arie Vlaming. Zijn Indië-verleden drukte een flink stempel op het familieleven. 'Reünies deden hem goed, ze hadden aan een half woord genoeg.' De veteranen hadden respect voor elkaar. Op Texel groetten ze elkaar. 'Die is ook in Indië geweest', zei hij dan. Ook was hij eens, met echtgenote Annie Troost, terug geweest naar Java. 'Toen Arie haar daar de ravijnen aanwees waar ze doorheen waren gekomen, kon ik dat amper geloven', vertelde de kosteres na afloop.
Tweede spreker op de bijeenkomst 'Om te herdenken en te overdenken' was Maarten van Rossem. Hij koos in de beladen 'Indië-kwestie' geen partij. Lichtvoetig, ogenschijnlijk uit de losse pols en met kwinkslagen vertelde de 'Amerika-deskundige' die vaak in Den Hoorn verblijft hoe hij niets heeft met herdenkingen. Behalve met 4 mei. 'Hoogtepunt zijn de twee minuten stilte, dat zouden er eigenlijk vijf moeten zijn. Iedereen mag overal over denken.' Zijn conclusie was dat we van al die toespraken niet veel hebben geleerd en discriminatie en uitsluiting nog alom aanwezig zijn. Van Rossem gaf met zijn wat luchtige bijdrage een accent aan de middag waarvan menigeen zich naderhand afvroeg of het wel op zijn plek was. Maar zoals vooraf al gesteld door Willem Bakker van de organisatie haal je met Van Rossem een persoonlijkheid in huis die zich niet laat sturen. De middag, ook bijgewoond door Indiëveteranen en leden van het 4 en 5 mei Comité Texel, gaf wel stof tot nadenken. Toen Bosniëveteraan Hans Bergamin na afloop Indiëveteraan Aad Bakker vroeg in zijn plaats de krans te leggen, stemde deze toe.