Droomwinkel werd nachtmerrie
'Het moest onze droomwinkel worden, maar het werd een nachtmerrie.' Het relaas van Peter en Martine Moerbeek van het failliete Woonhuys Moerbeek. Ze voelen zich slachtoffer van misstanden, hebzucht en fraude bij/via bank, accountant en andere instanties.
Woonhuys Moerbeek is een begrip. Het bedrijf van de familie Moerbeek bestaat al meer dan honderd jaar, maar na de verhuizing naar de Maricoweg ging het mis. Op 7 maart ging het bedrijf dicht. Buitenstaanders trokken hun conclusie: de crisis, verkeerde locatie, minder klanten, teveel geld uitgeven, hoge schulden, slecht management, etc. Bij de sluiting onthield de familie Moerbeek zich van commentaar, nu geven ze openheid over wat volgens hun stellige overtuiging de ware reden is: fraude bij/via de Rabobank, die hen opzadelde met torenhoge financieringslasten en niet aan de zorgplicht heeft voldaan. Op onverklaarbare wijze lekte geld van hun bankrekening. Niet een beetje, nee tonnen. Peter Moerbeek: 'Na de verhuizing hadden onze kosten omlaag moeten gaan, terwijl onze omzet steeg. Dan zou je zeggen dat je meer geld moet verdienen. Maar het omgekeerde was het geval. Er lekte geld weg en we begrepen niet waar het bleef. Onze administratieve medewerkster, voor wie ik mijn handen in het vuur steek - overigens net als voor al onze medewerkers - had het ook in de gaten. Ook zij begreep er niets van. Ze kon er niet meer tegen en heeft ontslag genomen. We zouden een gezonde winstmarge moeten hebben, maar waar bleef het geld? Uit onderzoek blijkt dat wij het honderden keren slechter dan onze branchegenoten doen. Dat kan toch niet. Om de marge te controleren hebben we de in- en verkoopfacturen uit 2009, 1585 verkoopfacturen in getal, op elkaar geniet. Zeven mappen vol! Daarvan heeft een accountant er 145 gecontroleerd. Hij kwam tot een marge van 66 procent van de jaarmarge die hij had geprognotiseerd.' Omgerekend over een heel jaar een margeverschil van bijna twee ton. We hebben alles doorgerekend, begin- en eindvoorraad, bijkomende kosten, alles.' Moerbeeks lezing wordt bevestigd door Ben Scholten, gepensioneerd manager met veel ervaring in calculeren, die door de inkoopcombinatie is gevraagd er naar te kijken. 'Ik heb alle inkoopfacturen en de verkoopfacturen met elkaar vergeleken, de verkooptransacties, marges en de gemiddelden. Bij elkaar twee wasmanden vol. Er zaten schommelingen in de marges, maar die zijn gebruikelijk. De gemiddelde marge was goed. Bij de marge die Moerbeek heeft kan hij in alle redelijkheid geen verlies maken.' Ook Scholten komt tot het ontbrekende bedrag van ruim twee ton, maar kan niet zeggen waar het is gebleven. 'Dat zou een accountant moeten weten.' Als er geld verdwijnt, dan zou dat toch zichtbaar moeten zijn op de bankafschriften. Niet dus. Moerbeek: 'Die kloppen.' Er lekt dus geld weg, maar het is niet zichtbaar. Verschillende overheidsinstanties hebben bevestigd dat hetgeen wij omschrijven technisch mogelijk is.'Een jaar of vier geleden kaartte hij het aan bij de bank. 'Om ze een dienst te bewijzen, want we zijn echt niet de enigen die zo worden benadeeld.' De bank zit al tijden met de kwestie en het verliesgevende bedrijf in z'n maag en plaatste Woonhuys Moerbeek onder 'Speciaal Beheer', de afdeling die de 'moeilijke gevallen' afhandelt. Er volgden zware, emotionele gesprekken met de bank, ook met de directie. Duidelijkheid bleef uit. Uiteindelijk ging de familie akkoord met een onderzoek door een expert (een hoogleraar forensisch accountancy) waarvan de uitkomst bindend zou zijn. De uitvoering van het onderzoek verliep volgens Moerbeek anders dan vooraf afgesproken. 'De expert meende, vóór uiteenzetting van zijn 'bevindingen' dat hij onafhankelijk was en dat hij geen conclusie wilde verbinden aan de uitkomst en dat deze niet bindend zou zijn. Afspraak was dat hij contact zou opnemen met onze ex-accountant, onze toenmalige accountant en onze advocate. Dat heeft hij niet gedaan. Het onderzoek naar de swap liet hij over aan de AFM (Autoriteit Financiële markten) en bovendien heeft hij zich niet gehouden aan de afspraak om 2009 te onderzoeken, het jaar waarvan wij alle nota's op elkaar hadden geniet en wat bovendien was ondersteund door middel van een getuigschrift van de controleur. In plaats daarvan heeft de expert naar 2010 gekeken.' De uitkomst was een teleurstelling. Moerbeeks vermoedens werden niet bevestigd, de expert concludeerde dat de brutomarge grotendeels weglekte door allerlei kostenposten. 'Er is sprake van forse verliezen, en daarbij zijn geen aanwijzingen van fraude vastgesteld', schrijft de Rabobank.
Zijn moeder, Anneriet Moerbeek, staat volledig achter haar zoon en schoondochter: 'We hebben veertig jaar de winkel in de Hogerstraat gehad en nog nooit heb ik daar zulke gekke dingen meegemaakt zoals hier aan de Maricoweg zijn gebeurd. De omzet is altijd hoog geweest, maar we zijn nooit anders dan achteruit gegaan. Er werd geld van onze rekening afgeschreven waar we niets vanaf wisten. Telefonische overboekingen waarvoor wij geen opdracht hebben gegeven. Wie dan wel? Wij weten het niet en de bank wil de opnamen van de gesprekken niet geven.'
Martine: 'We hebben het geld echt niet over de balk gegooid. Privé niet en we hebben gesneden op onze personeels- en andere kosten. Onze bezorgbussen zijn oud, geld voor reparatie is er niet. De helft van de verlichting van de winkel brandt niet, vervanging kunnen we niet betalen. We werken ons een slag in het rond, met steeds minder medewerkers en middelen, maar toch altijd weer een tekort. Dat bestaat toch niet. Maar ook al draaien we elk jaar verlies, we krijgen van de bank wel steeds bij gefinancierd. Waarom doet zo'n bank dat?' Peter: 'De vragen die we stellen worden niet beantwoord.' Martine 'Ze houden ons al ruim vier jaar aan het lijntje. Onmenselijk.'
Om alsnog het lek boven te krijgen, hebben ze bij tal van instanties aan de bel getrokken. Het lijstje vermeldt zeven verschillende accountants en zes overheidsinstanties: de belasting, de FIOD, het Openbaar Ministerie, de AFM, politie/recherche en het Ministerie van Financiën. Moerbeek voorzag ze van koffers vol met afschriften en andere stukken. Maar steeds zonder resultaat. Hoe meer tijd verstreek, hoe verder het bedrijf afgleed en hoe slechter het bedrijf er voor kwam te staan. Ondanks dat ook de familie diep in de buidel tasten, is het bankroet onafwendbaar. De bank schreef in november 2013: 'Met respect voor uw niet aflatende pogingen te zoeken naar oorzaken (van het verdwijnen van geld, red.) denken wij dat het zinvoller is om te concentreren op het heden en op de toekomst.' Opmerkelijk is dat de bank al in mei 2010 de financiering heeft opgezegd. Vervolgens is deze opzegging meerdere malen opgeschort. De reden hiervoor is volgens de bank divers: Dat de borg nog heeft trachten te bemiddelen en dat Moerbeek een advocaat naar voren schoof, met de bedoeling met medestanders een procedure te starten (wat er uiteindelijk niet van is gekomen). De bank noemt ook het eerder genoemde onderzoek door de expert naar het weglekken van geld. Het weglekken van geld ('afromen') is volgens Moerbeek een belangrijke oorzaak van de ondergang van het familiebedrijf, maar niet de enige. 'De bank heeft ons opgezadeld met torenhoge financieringslasten, hypotheken die veel hoger waren dan op grond van de criteria hadden mogen worden verleend. Onze leningen staan in geen verhouding tot het onderpand. De hypotheek is ruim €950.000,- hoger dan de vrije verkoopwaarde van het pand. Kredieten die werden verstrekt op basis van 'windowdressing' (flatteren van jaarcijfers) door onze toenmalige accountant. In de laatste jaren is er onomstotelijk vast komen te staan dat er stelselmatig gegevens onjuist zijn. Bijvoorbeeld dat kadastrale / hypothecaire gegevens niet overeenkomen met de praktijk. Meerdere deskundigen hebben bevestigd dat dit onderdeel is van 'frauduleus' handelen. En er is nóg een groot probleem: swaps. Ze wilden het risico van oplopende hypotheekrente afdekken. 'Ons verzoek was uitdrukkelijk om een vaste rente zonder onnodig risico.' Maar op advies van de bank sloten ze, zoals veel van hun collega's indertijd, swaps af waarvan we inmiddels weten dat die de ondernemer bij dalende rente veel geld kosten. 'En waarom is het contract op initiatief van de bank tussentijds vernieuwd, waardoor we nu al jaren handen vol geld kwijt zijn. Nú weet ik dat je die swaps alleen kunt afsluiten als je voldoet aan drie voorwaarden. Wij voldoen aan geen van de drie en toch hebben we ze. Hoe kan dat? En waarom staat de negatieve waardeontwikkeling van die swaps niet in de boeken vermeld?' Ook zijn er een aantal pijnlijke verzekeringskwesties. Een arbeidsongeschiktheidverzekering waarvoor ze volgens Moerbeek jaren teveel betaalden doordat de bank hem had ingeschaald in een te hoog risicoprofiel. En toen hun bedrijf bij een stortbui onder water kwam te staan, bleek de verzekering niet uit te betalen. Er had een expert bij moeten komen, maar de tussenpersoon heeft verzuimd dat te doen. Als alternatief bood deze aan de schade mee te nemen in een herkreditering.' Waarom zijn ze (nog)niet naar de rechter gestapt? 'Daarvoor hebben we een dure advocaat nodig en die kunnen we niet betalen.' Verwijten ze ook zichzelf iets? Peter: 'We zijn veel te lang in de veronderstelling geweest dat eerlijkheid het langst zou duren en dat onze vragen beantwoord zouden worden.' Martine: 'We zijn een ervaring rijker, maar een illusie armer. Maar dat we ondanks alles de kracht hadden om door te gaan, is niet zonder reden.' Peter: 'De houding van de bank en het voortdurend om de hete brei heen draaien, bevestigt ons dat er echt iets niet klopt. We zijn echt niet de enige. Alleen al op Texel zitten veel bedrijven in hetzelfde schuitje. Ik hoop dat anderen die net als wij door de bank worden geïntimideerd en dit uit angst blijven accepteren en steeds dieper in de schuld raken, nu durven op te staan. Ze zijn hier van harte welkom.'
Meer over het verhaal van Peter en Martine Moerbeek op hun website www.deboelmoetom.nl.
Gerard Timmerman
Reactie Rabobank:
'Rabobank heeft begrip voor de emoties bij bedrijfsbeëindiging en faillissement, doch herkent zich geenszins in de aantijgingen richting de bank door dhr. Moerbeek. In afgelopen jaren is intensief overleg geweest en is er zorgvuldig onderzoek gedaan naar vermeende oorzaken door diverse (externe) deskundigen. Uitkomst was telkens dat de dienstverlening via Rabobank correct is verlopen en dat de bank zich steeds redelijk heeft opgesteld. Vermeende oorzaak van de financiële moeilijkheden bij de onderneming lag derhalve niet in de bancaire diensten of producten, noch in het afgenomen product ter afdekking van het renterisico. Zoals herhaaldelijk aangegeven lag de werkelijke oorzaak - die uiteindelijk helaas heeft geleid tot het faillissement - in de bedrijfseconomische onrendabele bedrijfsvoering, waarbij de onderneming al jarenlang verlies leed. Dat is ook de reden waarom Rabobank– na herhaald uitstel en intensieve begeleiding – uiteindelijk de financieringsrelatie met dhr. Moerbeek heeft moeten beëindigen per 1 maart 2014.'
