Crisis in 2008 was keerpunt voor Woontij
Vertraging op vertraging stapelt zich op bij de bouw van sociale huurwoningen. Terwijl de lijst woningzoekenden in 2013 steeg tot 1075, stagneert de bouw. Bewoners mopperen over stijgende huur, bouwers over het feit dat projecten naar overkantse collega's gaan, politici opperen dat gemeente weer bouwprojecten naar zich toe moet trekken. De kritiek groeit, het vertrouwen slinkt. Terecht of niet? Een analyse.
Het beeld was ooit heel anders. Woontij, toen nog de Stichting Wonen Texel, een krachtige organisatie, met aan het roer Jan van Andel. Huizenbouwer, projectontwikkelaar, opkoper van onroerend goed, redder van het PHH en wat al niet meer. 2008, toen de eerste crisis uitbrak, was het keerpunt. Plannen stagneerden, woningbouw kwam tot stilstand. Jan van Andel: 'De wereld verandert snel. Niet zo lang geleden mochten we hier van de provincie buiten Den Burg niets meer bouwen. Er was geld genoeg, om te kunnen bouwen verwierven we grond in de dorpen.' Het rapport 'Corporatie in perspectief' meldt dat Woontij in 2012 20.257 vierkante meter aan 'grondposities' bezit met een bouwbestemming. 'Nico Kikkert kwam met het idee om op de plek van Agrifirm woningen te realiseren.' Dat is alweer een jaar of tien geleden. Het liep anders dan verwacht. 'Sinds 2008 is de wereld ook voor ons veranderd. Het project was financieel niet meer haalbaar. We hebben gekeken hoe we het plan weer haalbaar konden maken. We hebben niets met winkels, maar de verplaatsing van de supermarkt was voor ons heel aantrekkelijk en gaf de mogelijkheid toch kostenneutraal sociale huur te realiseren. Die supermarkt heeft veel aandacht gekregen. Als ik nu weer zou moeten beslissen, zou ik er niet meer zijn ingestapt. Maar dat is wijsheid achteraf. Nu moeten we het tot een goed einde zien te brengen. De vergunning is eindelijk gepubliceerd.' Wat niet wil zeggen dat de bouw al een feit is, bezwaarmakers kunnen het nog wel even rekken. Wat Woontij elke maand €10.000,- aan rente kost. Stoppen is (nog) niet aan de orde. 'Op dit moment geloof ik er nog wel in. Want ons belangrijkste doel is woningen realiseren. Het alternatief zou zijn geen huizen bouwen.' Hoe het ook zij, het politiek gesteggel over de hoogte, de verkeerscirculatie, het verzet van de buren en andere perikelen rond Waaldereind waren niet goed voor de beeldvorming. Net als berichten over vertragingen bij andere projecten, zoals 't Zouteland (10 woningen), Kogerhoop (10), Peperstraat (7) en Gasthuisstraat (17) Van Andel tekende in 2009 een prestatiecontract met de gemeente. Basis vormde de woonvisie, die de doelstelling had dat tot 2015 470 woningen zouden worden gebouwd. Woontij verbond zich in die periode 123 woningen te bouwen. Hiervan zijn er bij elkaar 45 gerealiseerd, ruim dertig procent van het afgesproken aantal. Het betreft De Volmolen (32 appartementen voor jongeren), Wilhelminalaan (7 voor De Waerden), Texelhoeve (4 De Waerden), De Cor Bremerstraat (4), Den Burg West (20 ''s Heeren Loo en De Waarden).
Over 2015 verwacht Woontij een verlies van bijna €2,5 miljoen. Van Andel: 'Het verlies heeft niets te maken met de bedrijfsvoering, maar komt voort uit boekhoudkundige regels. De waarde van het woningbezit wordt verminderd als gevolg van toekomstige extra belastingen, zoals verhuurdersheffing.' Woontij mag verder opdraaien voor het miljardendebacle van Vestia en de door het Rijk opgelegde verhuurdersheffing oplopend tot €1,7 miljoen per jaar, een rekening die moet worden betaald met het doorvoeren van huurverhogingen. Met hogere huren wil Den Haag de doorstroming bevorderen en de huurprijzen meer op kostenniveau brengen. Patty Roovers schreef in 'Wat ik zeggen wou' hoe haar maandhuur in een paar jaar tijd opliep naar €800,-, en dat ze met haar gezin daardoor van het eiland zou moeten vertrekken.
Het gerenommeerde bureau PricewaterhouseCoopers (PwC) laat zich in een rapportage over de periode 2008-2011 kritisch uit over Woontij. 'Een aandachtspunt is de realisatie van de bouwproductie. Hier behaalt Woontij een score beneden de norm vanwege de vertragingen op projecten.' PwC zet ook kanttekeningen bij de organisatie. 'Het verdient aanbeveling om kritisch na te gaan of Woontij in staat is om organisatorisch en financieel invulling te kunnen geven aan de huidige bouwopgaven en het vraaggericht bouwen dat centraal staat in haar visie. Een ander aandachtspunt is de wijze waarop Woontij haar doelstellingen plant. Er is meer aandacht nodig voor een gedetailleerde planning met concrete data en het vastleggen van verantwoordelijkheden op operationeel niveau.' De vertraging bij bouwprojecten en toezeggingen die niet zijn nagekomen zorgen er volgens PwC voor dat bij huurders en belanghebbenden het vertrouwen in Woontij geleidelijk afneemt. Onlangs uitte het CDA nog haar zorgen over de haperende sociale woningbouw. De reactie van het college was dat dit niet aan Woontij ligt maar vooral aan vertraging in procedures. PwC stelt wel vast dat Woontij op het onderdeel maatschappelijk presteren een voldoende haalt.' PwC komt met verbeterpunten: aandacht voor het plannen en beheersen van processen, de bestuurder moet zich meer richten op de strategische koers en minder op de operationele bedrijfsvoering, meer prioriteit aanbrengen in de doelen en dit koppelen aan een realistische planning en meer scherpte in het managen van de financiële positie.
Door allerlei maatregelen in de bedrijfsvoering zijn de kasstromen volgens Van Andel inmiddels bovengemiddeld goed, waardoor de financierbaarheid van Woontij met vertrouwen tegemoet wordt gezien. Positieve oordelen over de kredietwaardigheid door diverse instanties bevestigen dit.