Elke week honderden meters tuunwal er bij
Texel is het eiland van de tuunwallen. Al vele eeuwen sieren de uit graszoden opgebouwde perceelscheidingen het landschap. Met de ruilverkaveling verdwenen ze massaal, maar de laatste jaren zijn ze weer in opmars. Zoals hier bij Oost.
Ooit stond er op Texel meer dan 350 kilometer tuunwallen. Op het oude land, maar ook in de duinen. Het zetten was een tijdrovend, lichamelijk zwaar karwei. Een klus waarmee landmannen menig winter doorkwamen. Winterwerk is het nog steeds, of zoals nu in de herfst, wanneer de grond vochtig is en de gestapelde zoden wortel kunnen schieten. Maar het zware werk behoort definitief tot het verleden, machines bieden de helpende hand, waardoor het werk meteen een stuk sneller gaat. Een meter of veertig, vijftig zetten Stije Bodegraven en Chris Otten per dag, ongeveer het vijfvoudige van voorheen. 'Dit werkt perfect, ik hoef het alleen een beetje bij te sturen', wijst Stije op de graszoden die keurig in het gelid liggen. Machinist Chris manoeuvreert de grijper van zijn zijn kraan boven de op maat gesneden graszoden, laat hem zaken, waarna haakjes in de zoden dringen. In één greep pakt hij een lengte van anderhalve meter graszode. De breedte hangt af van de stapelhoogte. Onderaan is de tuunwal een meter breed, bovenin 52 centimeter. In één zwaai hangte Chris de plak van circa dertien centimeter boven de tuunwal, waarna die met hulp van Stije precies op de juiste plek zakt. Het resultaat is een kaarsrechte tuunwal.
Het ziet er simpel uit, maar er is wel veel denkwerk aan vooraf gegaan. Chris Otten, smid van beroep: 'Ik mag graag wat uitvinden', vertelt de techneut uit Oudeschild. Eigenhandig bouwde hij het systeem van de grijpertjes op de kraan. Zoals hij ook de zodensnijder bedacht en bouwde. Een ingenieuze machine achter de trekker, samengesteld uit een stalen frame, schijven, messen, wielen, kettingen, tandwielen, hydroliek en wat al niet meer. Een apparaat waarmee de zoden exact op de juiste breedte en diepte worden afgesneden, waarna hij ze met zijn kraan zo kan oppakken. Er komt letterlijk geen mensenhand meer aan te pas. Chris: 'Dit is de derde versie. De eerste en de tweede werkten niet naar tevredenheid, die liggen nu in de bak met oud ijzer. Deze werkt goed, al moeten een paar details worden aangepast.' Het resultaat mag er zijn. Een strakke tuunwal, een stukje moderne historie. Zo zijn Stije en Chris al een week of drie bezig tussen Oost en Oosterend. Stije: 'Ik schat dat we nu een meter of vijfhonderd hebben gezet.' De komende drie weken zullen we nog ongeveer zo'n zelfde afstand bouwen.
Ze zijn niet de enigen die tuunwallen zetten. Elders op Texel, onder meer in De Westen en op de Hogeberg, zijn collega's Henk 'De Baron' Witte en medewerkers van Tatenhove BV ook tuunwallen aan het zetten. Er wordt deze herfst een kleine zeven kilometer tuunwal gebouwd en hersteld. Het betreft volgens coördinator Ineke Hin van vereniging voor natuur- en landschapsbeheer De Lieuw het laatste deel van de beschikking van het Waddenfonds waarmee over vijf jaar dertig kilometer tuinwal kan worden aangelegd en hersteld en tien schapenboeten gerestaureerd.
Er is een nieuwe aanvraag bij het Waddenfonds ingediend, maar over de verdeling van de gelden is nog niet besloten. Het bedrag van de aanvragen is groter dan het bedrag dat beschikbaar is, dus er moeten keuzes worden gemaakt.