Opvallende conclusie NIOZ
over vegetatie in Australië
Zo'n 45.000 jaar geleden stierven de grote dieren in Australië uit, waarna de vegetatie plotseling veranderde en er vaak bosbranden voorkwamen. Deze verandering van vegetatie en de bosbranden waren het gevolg en niet de oorzaak van het uitsterven van deze dieren. Dit is een ontdekking van onderzoekers van het NIOZ Australische collega's. Hun bevindingen staan in het deze week verschenen tijdschrift Nature Geoscience.
Er woedt in Australië een lang en verhit debat over de timing en oorzaak van het uitsterven van de grote dieren, zo´n 45.000 tot 50.000 jaar geleden. Het gaat daarbij soorten buideldieren, kangoeroe en grote loopvogels. Waren de vroege mensen de directe oorzaak van dit uitsterven door jacht? Of waren ze indirect verantwoordelijk, bijvoorbeeld door opzettelijke bosbranden die de vegetatie veranderden? Of was er een verandering in het klimaat waardoor deze grote dieren verdwenen? Of was het een combinatie van deze factoren?
NIOZ-onderzoekers reconstrueerden samen met Australische collega's zowel het klimaat als de plantensamenstelling voor Zuid-Oost Australië, in de tijden waarin deze grote dieren leefden. Ze gebruikten hiervoor specifieke moleculen, die in afzettingen voor de kust van Zuid-Oost Australië te vinden zijn en daar door rivieren (Murray en Darling) in de loop van de tijd naar toe zijn getransporteerd. Hierdoor was het mogelijk te zien of zogenaamde C3-vegetatie (struiken en bomen) of C4-vegetatie (vooral grassen) in een bepaalde periode de belangrijkste plantensoorten waren.
De onderzoekers ontdekten dat geruime tijd (68.000-31.000 jaar) geleden er veel C4-vegetatie groeide, maar dat er zo'n 43.000 jaar geleden plotseling een toename was van C3-vegetatie. Deze plotselinge toename duurde zo'n 5.000 jaar en volgde direct op de periode dat de grote dieren in Australië verdwenen.
De oorzaak van deze verandering in plantensoorten was niet een verandering van het klimaat: er is geen aanwijzing gevonden voor een sterke verandering in temperatuur of neerslag. De verandering werd waarschijnlijk veroorzaakt door het uitsterven van de grote dieren. Dit maakte de groei mogelijk van struiken en bomen die normaal werden gegeten door deze grote dieren.
De onderzoekers vonden ook specifieke moleculen die er op wezen dat grote delen van de vegetatie in die tijd afbrandden. Deze bosbranden zijn waarschijnlijk door mensen veroorzaakt en hadden meer vat op de struiken en bomen dan op een grasachtige vegetatie.
Opmerkelijk is dat de aard en relatieve timing van deze gebeurtenissen precies overeenkomt met de hypothese uit 1992 van professor Tim Flannery, een van de meest bekende klimaatwetenschappers in Australië.
Het onderzoek werd uitgevoerd op het NIOZ en is gefinancierd door een Vici-beurs van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), toegekend aan onderzoeker Stefan Schouten.
Surflessen
Vanaf morgenmiddag worden er weer windsurflessen gegeven bij het strand van Dijkmanshuizen. Belangstellenden vanaf 8 jaar kunnen zich opgeven via Bas Mulder (06 2218 8721) of Jakob Kooij (06 1315 7697). Voor de lessen is er materiaal beschikbaar bij de club.