Anders naar probleem laten kijken
Het vak van accountant draait om cijfers, maar wellicht nog meer om mensenkennis. Marius Kikkert kent zijn relaties van haver tot gort. 'Ik beslis nooit voor een klant maar soms moet je ze een spiegel voor houden, anders naar een probleem laten kijken.'
Nog een paar dagen, en dan neemt Marius Kikkert afscheid van accountantskantoor NBC Eelman & Partners. Het bedrijf waar hij 38,5 jaar geleden aantrad als jongste bediende, zichzelf ontwikkelde, de kans kreeg om door te groeien en uiteindelijk directeur en aandeelhouder werd. 'Toen ik begon waren we met z'n achten, nu werken we met tachtig mensen.' Een adviseur die voor zijn klanten door het vuur gaat. Een aantal klanten uit die begintijd adviseert hij nog steeds. Zo'n langdurige relatie maakt het afscheid er niet makkelijker op. De man die tal van ondernemers ter zijde stond toen zíj bij hun besluit stonden om terug te treden, een beslissing die vaak gepaard gaat met de nodige emoties, is nu zelf op dit punt gekomen.
Het had ook heel anders kunnen lopen. Na de middelbare school 'rolde' hij de verpleging in. Maar tegen het leed op een kinderafdeling was de jonge Texelaar niet bestand. 'Ik nam het mee naar huis en kon er niet van slapen.' Hij keerde terug naar Texel en ging aan de slag bij de Rabobank. 'In die dagen ging alles contant. Ik zie nog hoe op maandagmorgen de veehandelaren grote sommen geld ophaalden om lammeren te kopen. 's Middags kwamen de boeren dat geld weer terugbrengen.' De bank werd achttien maanden onderbroken voor de militaire dienstplicht. 'Ik volgde in Ermelo de opleiding tot onderofficier en vervolgens in Havelte bracht ik het tot sergeant Opleidingen. Het was een uithoek, maar als Texelaar was ik bevoorrecht. Vrijdag stond ik om 12.00 uur aan de poort om naar Texel te reizen.'
Daarna terug naar de bank. 'De hele dag geld uitdelen lag me niet meer zo.' Bij Wim Eelman, die het boekhoudkantoor van Fred Standaard had overgenomen, zochten ze iemand. 'In het kantoor aan de Binnenburg (naast het kerkhof) hadden we weinig last van de buren... Lastig was wel dat ze bij elke begrafenis een half uur de klok luidden.' Marius Kikkert had niet doorgeleerd voor boekhouder. 'Zonder papieren kun je niet in dit vak. Mijn studie moest allemaal in de avonduren gebeuren. Van praktijkdiploma boekhouden tot en met mijn bachelor, het heeft heel wat avondjes geduurd. Het vak veranderde steeds, dus ik bleef aan het leren. Bij elkaar wel een jaar of twintig. Eigenlijk was ik een eeuwige student.' Hij kan er nu om lachen, maar verzwijgt niet dat het thuisfront wel eens opmerkingen maakte over zijn tomeloze werkdrift. Want de avonduren gingen niet alleen op aan studie. Hij ging ook geregeld 's avonds naar klanten, die overdag geen tijd hadden of ging op acquisitiepad. 'Ik was in die tijd een echte boekhouder en ging eens in de week naar klanten om boek te houden. Ik nam de spullen mee en voerde dat op kantoor in op een ponskaartensysteem en later op ponsbanden. Zúlke pakken papier had je toen', wijst hij een stapel van tafelhoogte aan. 'We hadden ook kottersvissers als klant. De schipper-eigenaar kwam maandag of dinsdag met een lijstje wat de besomming was en wat de deelvissers kregen. Wij haalden het geld op bij de bank, waarna we het tot op de cent precies uittelden en in loonzakjes deden. Zo kregen de deelvissers hun loon handje contantje.'
Vanaf de jaren tachtig veranderde het boekhouden steeds meer in het begeleiden en adviseren. 'Dat is voor mij het leukste van het vak. Je hebt nog wel klanten die met een schoenendoos met bonnetjes aankomen, maar die sterven uit. We zijn veel meer een gesprekspartner en denken mee over allerlei zaken. Ons vak is heel breed geworden. We hebben te maken met civiel-, fiscaal-, huwelijksgoederen-, schenking- en vennootschapsrecht. Je kunt ons vergelijken met een huisarts, een soort eerstelijns hulpverlening aan klanten. Veel problemen lossen we zelf op, als het specifieke kennis vergt, dan halen we er een specialist bij.' Kikkert maakte de verhuizing mee van het kantoor van de Binnenburg naar de Keesomlaan ('van kerkhof naar kerkhof') in de jaren tachtig, waar het bedrijf in de jaren negentig werd uitgebreid. Toename van de klantenkring en de behoefte aan meer specialistische kennis zorgden voor verdere groei en het ontstaan van specialistische afdelingen, zoals loonadministratie en wettelijke controle van grote ondernemingen. NBC sloeg z'n vleugels uit naar de overkant. Met vestigingen in Den Oever, Den Helder, Schagen, Broek op Langedijk en zelfs Amsterdam. 'We wilden niet teveel afhankelijk zijn van de Texelse markt en voor specialistische teams heb je een bepaalde omvang nodig. Maar bij alles wat we deden stond continuïteit voorop.'
Cijfertjes zeggen niet alles, mensenkennis is heel belangrijk. 'We zitten vaak aan tafel met klanten en weten veel van ze. Over hun hele hebben en houden. We hebben een vertrouwensrelatie, die ik nooit zal beschamen. Die kennis helpt om mensen verder te helpen. Bijvoorbeeld als een klant voor een belangrijke investering staat. Moet hij dat wel of niet doen? Ik ga nooit op de stoel van de ondernemer zitten, dat mag ook niet. Maar doordat ik alle ins en outs weet, kan ik hem of haar zo nodig een spiegel voorhouden, op basis waarvan de ondernemer een beslissing kan nemen. Dat kan emotioneel zijn, bijvoorbeeld als iemand ergens zijn zinnen op heeft gezet. Ik probeer dan de emotie er af te halen en stuur aan op een rationele beslissing. Emotie is wat anders dan passie. Je hebt ook ondernemers die visionair zijn, die ontwikkelingen voelen aankomen die ik niet zie. Maar die ondernemer wil wel een klankbord hebben. Het is wel gebeurd dat ik bij een overname van een familiebedrijf weinig vertrouwen had in de opvolger. Of dat ik voorzag dat een vader na de overname te dominant zou blijven. Het blijft lastig om dat te zeggen. Toch moet je dat duidelijk maken. Eerlijkheid duurt het langst. Gelukkig ken ik ook veel succesvolle voorbeelden. Bij de traditionele sectoren landbouw en visserij gaat nog veel van vader op zoon, maar in andere takken van sport komen meer opvolgers van buitenaf. Ze vinden het eiland en het ondernemen daarop aantrekkelijk en functioneren prima. De nieuwe generatie ondernemers is beter en hoger opgeleid en mondiger. En ze hebben vaak de kans gekregen in een ander bedrijf te kijken.'
Klanten, tegenwoordig relaties, komen vaak niet vanzelf. Kikkert: 'Ik was altijd veel op pad en probeerde overal in te zitten, nog steeds. Je krijgt een brede kijk op zaken. Je hebt een netwerk nodig om je blik te verruimen. Tijdens bijeenkomsten zit je aan tafel met mensen uit een ander milieu. Dat heeft me al die jaren heel goed gedaan. Je krijgt input uit allerlei hoeken en loopt wat makkelijker binnen bij bepaalde instanties. Bijvoorbeeld bij de gemeente. In ons vak is het ook belangrijk om een goede relatie met bankiers te onderhouden. Een breed netwerk helpt daarbij. Voor mij is het belangrijk om lage drempels te hebben. Dat ik iemand makkelijk kan aanspreken en dat ik weet waar ik terecht kan als ik iets voor een klant moet regelen.'
Op het gebied van netwerken zou Marius Kikkert op de Texelse schaal wel eens heel hoog kunnen scoren. Zo zit hij in het bestuur van de visserijcoöperatie CIV, de Productgroep Texel en is hij sinds enige tijd ook voorzitter van de Coöperatieve Visafslag Den Helder Texel. 'Ik vind dat erg leuk en bovendien hebben we veel vissers als klant, die het wel waarderen dat ik dit doe. Zo ben ik in de loop der jaren bij heel wat visserijzaken betrokken geweest.' Hij dacht en schreef mee aan de zwemparadijsvisie Wortel 1 en de havenvisies Wortel 2 en 3. 'Je geeft wat (het werk is pro deo), maar je krijgt er ook veel voor terug. Zo kom je weer in allerlei verbanden terecht.' Zoals de havencoalitie. Actief is hij ook voor de landbouw, bijvoorbeeld als voorzitter van de PR groep van de LTO. 'We hebben ook in de landbouw veel klanten. Door de contacten word je wel eens ergens voor gevraagd. Ik vind het leuk en voel me betrokken bij de sector.' Rotary Texel, nog zo'n club waar Kikkert al jaren enthousiast lid van is. Nog andere? Weer de lach: 'Je hoeft ze niet allemaal te weten.' Kikkert wil wel toegeven dat hij één van de spinnen in het web is van de Texelse economie, de BV Texel. Hij loopt er niet mee te koop en gaat er omzichtig mee om. 'Ik moet me te allen tijde realiseren dat ik in meerdere netwerken zit en er tegenstrijdige belangen kunnen spelen. Ik mag daar op geen enkele manier verkeerd mee omgaan en moet wel eens oppassen wat ik zeg, soms tot tien tellen. Ik vind dat niet erg en heb geleerd daarmee om te gaan. Ik vind het plezierig en nuttig om breed geïnformeerd te zijn en te weten wat er speelt. Door die kennis kan ik een eigen mening vormen.' Geeft zo'n groot netwerk hem macht? 'Ik zou zeggen invloed. Ik kan dingen in gang zetten en heb dat ook gedaan. Als ik bijvoorbeeld vanuit het ene netwerk zie dat dingen moeten gebeuren, dan kan ik iemand in een ander netwerk een hint geven. ''Je moet daar achteraan, want dit en dat speelt.'' Zo'n zetje kan net de doorslag geven.' Aan politiek heeft hij zich nooit gewaagd. 'Ik vind dat het niet past bij mijn beroep. Ik opereer op een eiland en je wordt al snel in een hoek gedrukt. Als het om mijn lokale politieke voorkeur gaat, ben ik een gesloten boek.'
De Texelse economie kent hij als zijn broekzak. 'In bijna veertig jaar heb ik Texel in het ondernemen volwassener zien worden. Er wordt wel gezegd dat het eiland door de afhankelijkheid van één sector, het toerisme, kwetsbaar is. Normaal zou ik dat ook vinden, maar Texel is een uitzondering. De toeristisch sector heeft een heel groot achterland en is daardoor veel minder kwetsbaar dan we wel eens denken.'
En dan toch dat naderend afscheid. 'Dit bedrijf beschouw ik toch als mijn kindje. Ik hou van dit kantoor en van deze mensen. Het valt niet mee om afscheid te nemen. Maar op een gegeven moment - ik ben zestig - ga je beseffen dat je al veel hebt gehad en minder tegoed hebt. Mijn besluit was rationeel, maar nu het dichterbij komt, voel ik de emotie pas echt. Partir c'est mourir un peu', citeert hij. 'Ik voel dat er iets in mij sterft. Maar weet ook dat na de deur die je sluit, je een andere opent.'
Gerard Timmerman
