Oude tijden herleven tijdens Sail
Voor het eerst sinds in 1876 het Noordzeekanaal in gebruik werd genomen, zal de Rede van Texel fungeren als ankerplaats voor een grote variatie aan zeilschepen. Dit in het kader De Rede van Texel Live, waarmee het eiland aansluit bij nautisch evenement Sail 2013.
De leden van de werkgroep zijn zonder uitzondering enthousiast en noemen Sail Den Helder 2013, dat in juni wordt gehouden, 'een uitgelezen kans', die ze maximaal willen benutten. Natuurlijk omdat de gemeente Texel het evenement ondersteunt met een bijdrage van €50.000,-, maar ook omdat Sail een meer dan landelijke uitstraling heeft en naar verwachting vele tienduizenden mensen op de been zal brengen 'We moeten proberen daar als Texel zoveel mogelijk bij aan te sluiten. Want Den Helder mag dan de schepen hebben, wij hebben de accommodatie.' Aan het woord zijn Cees de Waal, Jan Frederici en Hans de Porto, die samen het bestuur van de onlangs opgerichte stichting De Rede van Texel Live vormen en zich hebben weten te verzekeren van de medewerking van vertegenwoordigers van het gemeentebestuur, het bedrijfsleven en andere betrokken geledingen. De plannen die de stichting heeft ontwikkeld, liegen er dan ook niet om. Van een braderie tot een muziekvoorstelling en van een Latijns-Amerikaans festival tot een kerkdienst.
Zoals IJmuiden zijn pre-Sail kent voor Sail Amsterdam, zo zal Texel de voorhaven zijn voor de festiviteiten in Den Helder. Letterlijk, want de schepen die aan het evenement deelnemen, liggen de eerste dag voor anker op de Rede van Texel. Dat is het moment waarop oude tijden herleven, want de rede was eeuwenlang een belangrijk knooppunt van komende en gaande schepen. Cijfers zijn moeilijk te geven, maar bekend is dat tussen 1 maart 1778 en 1779 1553 schepen via de Rede van Texel het land binnen kwamen en 1029 via de Vliestroom, het verlengde ervan. In totaal dus 2582 binnenkomende handelsschepen, want vissers, beurtschippers en parlevinkers werden niet meegeteld, zomin als uitgaande schepen. Het merendeel van deze vloot was afkomstig uit noordelijke landen, Noorwegen, Denemarken en Polen, een veel kleiner deel uit het zuiden (bron: Texelpedia). Het moet dus duidelijk zijn dat er gedurende het seizoen vrijwel dagelijks schepen op de rede moeten hebben gelegen en dat het een komen en een gaan was van schepen en scheepsvolk.
Zo druk als in die dagen zal het niet worden, maar met de dertig schepen die zich inmiddels hebben ingeschreven, zal toch een beeld ontstaan van hoe het er ooit vanaf de dijk bij Oudeschild moet hebben uitgezien. Alle schepen die aan Sail deelnemen, zullen donderdag 20 juni vanaf 6.00 uur 's morgens voor anker liggen op de Rede van Texel, wat betekent dat een deel dus al de avond tevoren of 's nachts zal aankomen. Vanaf de dijk zal het een fraai gezicht opleveren om de schepen op de rede te zien, een blik terug in de tijd. Diverse ondernemers en watersporters hebben al aangeboden vaartochten naar het rede te ondernemen, zodat bezoekers als parlevinkers tussen de zeekastelen kunnen doorvaren. Net als voorheen zullen daar meerdere talen worden gesproken, want de deelnemende zeilschepen komen van over de hele wereld.
De eerste officiële handeling vindt plaats op donderdag 20 juni om 9.00 uur, als op de dijk van Oudeschild de Euronext-aandelenbeurs in Amsterdam wordt geopend. Dit gebeurt dagelijks met een gongslag, op een gong die voor de gelegenheid naar Texel wordt verhuisd. 'Met die gongslag geven we het startsein voor de opleving van de Nederlandse economie', zeggen de leden van de werkgroep, die met deze gongslag tevens de historische band tussen Texel en de aandelenhandel onderstrepen. 'Op de Rede van Texel ligt de bakermat van de aandelenbeurs', verwijzen ze naar het VOC-verleden. Ook de band met Amsterdam wordt met deze handeling onderstreept.
Daags voor deze 'vlaggenparade' wordt op de haven van Oudeschild pre-Sail gehouden. In de loop van de woensdagmiddag arriveren daar twee of drie zeilschepen, die ligplaats zoeken in de haven. Of ze daar door publiek te bezoeken zijn, is nog niet bekend en hangt ook van de medewerking van de desbetreffende kapiteins af, maar zeker zullen ze van vlakbij te bekijken zijn. Tegen de achtergrond van deze klassieke zeilschepen wordt woensdagavond de cantate 'De Vliegende Hollander' van de bekende Nederlandse componist Richard Hol opgevoerd. Hierin werkt de organisatie samen met Festival Midzomerschans, dat in dezelfde week wordt gehouden. 'De Vliegende Hollander', een stuk uit 1874, wordt speciaal voor deze gelegenheid ingestudeerd door het semi-professioneel koor Par Hasard uit Delft en professionele solisten. Het stuk, dat tot de Eerste Wereldoorlog regelmatig werd opgevoerd, maar daarna van de lessenaars verdween, vertelt het verhaal van een slavenschip, dat door de zeegeest wordt vervloekt en gedoemd is voor eeuwig over de zeeën te varen en ongeluk te brengen aan alle schepen die het tegenkomt. De cantate is speciaal voor deze opvoering uit de archieven opgediept en inmiddels wordt er druk aan gewerkt om de voorstelling voor een breed publiek aantrekkelijk te maken.
Na dit spectaculaire begin wordt donderdag een braderie gehouden in samenwerking met de ondernemers van Oudeschild en ondernemersvereniging TOP. Deze gaat ongemerkt over in een Latijns-Amerikaans festival op de donderdagavond. Daarvoor heeft stichting De Rede van Texel Live zich van de medewerking weten te verzekeren van Sexteto Canyengue van bandoneonspeler Carel Kraayenhof, bekend van het huwelijksfeest van prins Willem-Alexander en prinses Máxima. Met deze avond, waaraan wordt meegewerkt door TexelTango, wordt een hommage gebracht een de Argentijnse en Braziliaanse schepen die Sail Den Helder aandoen. De precieze invulling van de avond is nog niet bekend, maar zeker is dat het een feestelijk muzikaal evenement wordt, waarbij veel gedanst gaat worden. Donderdag overdag worden de gehele dag rondleidingen gegeven bij de maquette van de Rede van Texel; de dag wordt om 23.00 uur afgesloten met een vuurwerk vanaf het Marsdiep.
De rust keert weer als vrijdagmiddag in het Zeemanskerkje de Rede van Texel wordt uitgesproken, een toespraak over een maatschappelijk actueel onderwerp. Het is deels aan deze rede dat de stichting haar naam te danken heeft, die niet alleen wil verwijzen naar 'rede' als ankerplaats voor schepen, maar juist ook naar 'rede' als 'toespraak', en het ligt in de bedoeling hiervan een regelmatig terugkerend gebeurtenis te maken. Deze eerste keer wordt de rede uitgesproken door Eberhard van der Laan, burgemeester van Amsterdam. Hiermee wordt nogmaals de band tussen Amsterdam en Texel bevestigd. Net als de andere festiviteiten is ook de rede gratis toegankelijk, maar omdat het aantal plaatsen in de kerk beperkt is, zullen plaatsbewijzen worden uitgegeven. Deze zijn te zijner tijd af te halen bij het VVV-kantoor in Den Burg. Ook bij de rest van de feestelijkheden speelt de VVV een rol. In samenwerking met ondernemersvereniging TOP worden arrangementen aangeboden voor mensen die de feestelijkheden willen meemaken. Na de toespraak van burgemeester Van der Laan wordt een ondernemersbijeekomst gehouden.
Terwijl op zaterdag in Den Helder de festiviteiten doorgaan met de viering van het 525-jarig bestaan van de Marine, raakt in Oudeschild de Rede van Texel Live langzaam vervlochten met Festival Midzomerschans. De twee festiviteiten sluiten naadloos op elkaar aan, reden voor beide organisaties om al in een vroeg stadium met elkaar om tafel te gaan. Terwijl Festival Midzomerschans een vliegerwedstrijd houdt op de Lunette, worden in de Heemskerckstraat straatactiviteiten ontplooid door de Rede van Texel Live, die zaterdagavond overgaan in het Vooravondconcert van Festival Midzomerschans, de uitvoering van de opera Die Zauberflöte op het buitenterrein van Kaap Skil. Dit gebeurt net als vorig jaar door de professionele zangers van Hojotoho Zangstudio uit Monnickendam.
Als op zondagmorgen op fort De Schans en drie andere kocaties in het dorp de voorstellingen van Festival Midzomerschans een aanvang nemen, komen in het Zeemanskerkje de kapiteins van alle zeilschepen bij elkaar voor een kerkdienst en de 'blessing of the sails'. Hiermee loopt het zeilfestijn op zijn eind; na afloop van de dienst vertrekken de schippers naar de haven van het NIOZ, waar de afvaart wordt besproken. Wellicht dat onderweg nog tijd is voor een kort bezoek aan de Wezenputten, waarbij de organisatie hoopt dat er Oudeschilders zijn die willen laten zien hoe vroeger door de Skilsloot de schepen van water uit deze putten werden voorzien. In de loop van de dag vertrekken de schepen dan door de Texelstroom naar zee, om daar koers te zetten naar hun respectieve thuishavens of andere zeilevenementen.
Hoewel delen van het programma nog moeten worden uitgewerkt, belooft De Rede van Texel Live samen met Festival Midzomerschans voor een vijfdaags evenement in en rond Oudeschild te zorgen, waar iedereen iets van zijn gading zal weten te vinden. Centrale punten in de feestelijkheden zijn de haven, fort de Schans en Kaap Skil, waar speciaal voor de gelegenheid in samenwerking met het Muiderslot een expositie wordt ingericht rond Maria Tesselschade, 'Lief en leed in de Gouden Eeuw'. Deze expositie is in april en mei te zien in het Muiderslot en daarna tot september bij Kaap Skil. Extra belangstelling wordt verwacht van de schooljeugd, die dit jaar de Gouden Eeuw als examenonderdeel heeft.
De werkgroep rond De Rede van Texel Live bestaat uit een brede vertegenwoordiging van maatschappelijke geledingen. Naast de genoemde bestuursleden maken ook Klaas van der Duim, Wouter de Waal, Martin Fröberg, Frank Bastiaans en burgemeester Giskes er deel van uit. Daarnaast wordt intensief samengewerkt met de ondernemers van Oudeschild, Kaap Skil, TOP en Festival Midzomerschans.
