Dubbeltje werd zelden kwartje
'En zo werd ik van een dubbeltje toch nog een kwartje.' Het is een opvallende uitspraak, in een film vol verhalen van senioren die door hun sociale achtergrond lang niet altijd het beroep kregen dat ze ambieerden.
In Cinema Texel ging vrijdag 'Handenvol - Arbeid van alledag' in première, gemaakt door regisseur Anneke Berghuis, cameraman Jaap Eelman en de Stichting Ajuin.
In de film - een vervolgproject van het Verteltheater voor senioren - vertellen vierentwintig Texelaars van 65 jaar en ouder over hun werk. Allemaal hadden ze hun handen vol, elke dag weer, of ze nu thuis werkten, op de boerderij, op zee, op school of op kantoor. De vraag daarbij was of ze de mogelijkheid hadden door te leren. En konden ze worden wat ze wilden of waren het de omstandigheden die bepaalden hoe hun toekomst eruit zag?
Gaandeweg de film tekenen de antwoorden zich steeds duidelijker af. Wie jong was in de eerste helft van de twintigste eeuw had vaak niet veel te kiezen. De zoon van een visserman ging varen, een boerenzoon nam de boerderij over en een boerendochter werkte eerst een tijdje bij haar moeder en daarna bij een ander, voordat ze trouwde en huisvrouw werd. Een gebrek aan financiële middelen speelde daarbij vaak een allesbepalende rol.
Heel soms waren er uitzonderingen. Zo vertelt Afke Roest dat ze al van de huishoudschool ging terwijl ze nog leerplichtig was. Met een zieke moeder was het geld dat ze als kamermeisje bij hotel Opduin en later in een groot naaiatelier in Den Helder verdiende meer dan welkom. Dankzij dokter Barnard, bij wie ze hulp in de huishouding werd en die haar ervan overtuigde dat ze zich met cursussen kon opwerken, kwam er een bijzondere kentering in haar leven en verwierf ze het diploma voor ziekenverzorgster. Wat haar deed concluderen: 'En zo werd ik van een dubbeltje toch nog een kwartje.'
De verhalenvertellers in de film hebben allemaal hun eigen achtergrond, maar samen vormen ze een mooie dwarsdoorsnede van de maatschappij van de 'gewone mensen'. Dat de één geboren en getogen is op het eiland en de ander zich hier pas later vestigde, is daarbij van ondergeschikt belang, temeer daar een groot deel van de 'import' van het platteland komt en in vergelijkbare omstandigheden opgroeide.
De film kwam tot stand in tientallen gesprekken, waarbij regisseur Berghuis zonder script werkte en veel aan de spontaniteit overliet. Een weinig praktische opzet, omdat veel materieel moest worden weggegooid en vertellers zelfs helemaal uit de film werden geschrapt. Het resultaat is echter prachtig. 'Een mooi en sfeervol monument', zoals voormalig deelnemer van het Vertelttheater Marieke van Elst na afloop van de première even lovend als terecht opmerkte.
De film is voor €12,50 verkrijgbaar bij boekhandels Nauta en Het Open Boek in Den Burg, museum Kaap Skil in Oudeschild, Cultuurhistorisch Museum in De Waal en Bep Mechielse (Koetebuurt 10) in Oosterend.
Joop Rommets