Roman over passie, muziek en lust
Met haar tiende boek - De castraat - richt Joyce Pool zich voor het eerst op een wat ouder publiek, in de leeftijd van circa 15 tot en met 25 jaar. Het resultaat is een even volwassen als aangrijpende roman, over de wonderlijke wereld van een castraat in het Italië van de 18de eeuw.
Uitgevers hebben de taak de boeken die ze uitgeven te promoten - al was het maar uit eigenbelang. Maar uit de manier waarop Lemniscaat het nieuwe boek van Joyce Pool presenteert, spreekt een meer dan gemiddeld enthousiasme. 'Een zinderende Young Adult-roman over passie, muziek en lust in de Italiaanse renaissance', schrijft de uitgeverij in de folder waarmee ze De castraat bij de boekwinkels onder de aandacht brengt. De productie na het gereedkomen van het manuscript kwam in recordtempo tot stand, zodat het boek vorige week al kon worden gepresenteerd op de vakbeurs voor de boekhandel.
Opvallend, want toen Pool ruim twee jaar geleden aankondigde een boek over castraten te willen schrijven, waren de reacties ronduit lauw. Historische romans waren uit, de jeugd van nu leest science fiction en fantasy, was de boodschap van Lemniscaat. De auteur zette door. 'Die onzekerheid heeft wel belemmerend gewerkt. Ik heb het manuscript een tijd in de la gelegd en me afgevraagd of ik aan iets anders moest beginnen, iets met meer perspectief.' Een flinke steun in de rug kreeg ze van Claire Hülsenbeck, een collega-auteur die jarenlang een eigen school voor schrijvers had en als autoriteit op het gebied van de jeugdliteratuur geldt. 'Ze was razend enthousiast en dat heeft me enorm gesterkt.'
Dat Lemniscaat bij het zien van het resultaat als een blad aan een boom omdraaide, was een enorme opluchting voor Pool. 'Als ze echt niet hadden gewild, was ik op zoek gegaan naar een andere uitgever. Maar ik blijf het liefst bij Lemniscaat. Zij hebben bijna al mijn boeken uitgegeven en zijn ook één van de weinige nog zelfstandige uitgeverijen. Ik voel me er thuis.'
Dat Pool haar plannen doorzette, tekent haar fascinatie voor het onderwerp. Het fenomeen van de castraten ontstond vlak voor 1700, nadat paus Clemens had bepaald dat vrouwen zich moesten toeleggen op hun huishouden en het baren van kinderen en niet meer mochten zingen. Daardoor kon bepaalde muziek niet meer worden uitgevoerd. De oplossing was jongens met mooie stemmen op jeugdige leeftijd te castreren, in de hoop dat ze hun stemgeluid na de puberteit zouden behouden. 'Het waren vaak kinderen uit arme families. Officieel moesten ze zelf toestemming geven. Maar het zal weinig moeite hebben gekost ze te overreden. Ze waren soms niet ouder dan acht jaar en zullen de gevolgen niet hebben overzien. Ouders stimuleerden het soms, omdat ze hoopten dat dat ene kind het hele gezin zou kunnen onderhouden. Vaak ging het mis. Ik ben sterftecijfers van tien tot tachtig procent tegengekomen. Daar zal het gebrek aan hygiëne bij de operatie een belangrijke rol bij hebben gespeeld. Of zo'n jongen bleef leven, maar zijn stem veranderde toch. Ondertussen kon hij geen kinderen meer verwekken en zag hij er heel anders uit. Hij belandde buiten de maatschappij en moest zich maar zien te redden.'
Ook de succesvolle zangers hadden het niet gemakkelijk. Angelo, de hoofdpersoon in Pools boek, is een creatie van de auteur, maar zijn ervaringen zijn ongetwijfeld grotendeels exemplarisch. Hij viert triomfen aan het hof van (de historische) prins Ferdinando, maar worstelt met zijn ontluikende seksuele gevoelens. Pool noemt het 'intrigerend' te bedenken wat er gebeurde vanaf het moment dat een jonge zanger aandacht kreeg voor de andere sekse. 'Vaak werden ze door de buitenwereld niet helemaal serieus genomen. Tegelijkertijd werden ze om hun mooie stemmen als engeltjes behandeld. Die jongens kregen daardoor een heel ander leven. Het boeit me te bedenken hoe zo'n jongen dat organiseerde.'
De castraat telt 285 pagina's, kost €17,95 en ligt vanaf begin februari in de boekhandel.
Joop Rommets