Verkopen wij Texel aan de hoogste bieder?

Het antwoord is: Ja, tenzij……

” Als een ondernemer wil stoppen, zijn bedrijf wil verkopen en een partij biedt vervolgens twee keer de waarde... Want dat gebeurt. Wat zou jij doen als iemand twee keer de waarde van je fiets biedt?” Die vraag, met het ingebouwde antwoord, kregen OSG-leerlingen in een gesprek met TOP(1). De leerlingen waren bezorgd over de macht van grote partijen en vonden dat daar wat aan gedaan moest worden. De ouderen leren de jongeren dat de macht van het geld uiteindelijk sterker is dan het Texelgevoel.

En daar zit nu precies het probleem waar Texel op korte termijn iets aan moet doen. Anders verkopen we de kip met de gouden eieren aan overkanters. Hier zie je in een notendop de tragedie van de meent(2): individuele economische beslissingen (zoals de verkoop van je bedrijf) kunnen leiden tot maatschappelijke schade voor het collectief. Hier dus voor de Texelse samenleving. Want Texels eigendom wordt dan overkants of zelfs buitenlands. Iedere Texelaar weet dan waar de belangen liggen en Texel raakt de regie kwijt.

Roofridders

De overname van De Driehoek door EuroParcs is een schokkende illustratie van dit probleem. We zien daar de effecten van de verroompottisering van de Nederlandse kust. Roompot heeft Landal overgenomen. Van der Valk koopt de Pelikaan. Grote investeringsclubs kopen recreatieve terreinen op, duwen de zittende bewoners eraf, bouwen dure recreatiewoningen en verhuren of verkopen die voor groot geld aan mensen die dat kunnen betalen. Een eigentijdse variant van de middeleeuwse roofridders. Toen met fysiek geweld, nu met contracten en advocaten. Vervolgens verliest Texel de regie en de verdiensten.

Texelgevoel

De meeste Texelaars prijzen zich gelukkig dat ze op Texel wonen. Texel is voor veel mensen de plek waar je graag je kinderen zou willen laten opgroeien. Als Den Haag iets beslist wat nadelig uitpakt voor Texel staan we binnen no time met protestborden kniediep in de Waddenzee te protesteren, want daarmee haal je de media. We zijn trots op Texel, en toch, als we er niets tegen doen, gaat Texel verder in de uitverkoop.

Dat brengt ons bij twee heel belangrijke vragen voor Texel.

Kunnen we er iets aan doen? En als dat zo is wat dan?

Kunnen we er iets aan doen?

Kunnen begint met willen! En waar een wil is, is een weg. Texel heeft veel creatief ondernemerschap. Als we goed kunnen leven van het toerisme, moeten we toch ook iets kunnen verzinnen om te zorgen dat ook onze kinderen en hun kinderen nog steeds goed kunnen leven van de toeristische rijkdommen die Texel te bieden heeft. Te beginnen door tegen elkaar te zeggen: wie hart heeft voor Texel zorgt ook voor de toekomst van Texel! En dan verkoop je je bedrijf niet naar de overkant.

Dat betekent ook dat deze Texelse ondernemer een alternatief moet krijgen, want dat bedrijf is vaak het pensioen. Dus moet door Texel in ieder geval (iets meer dan) de werkelijke waarde van dat bedrijf worden opgebracht, zodat het in Texelse handen kan blijven.

Wat? Een Texelse spaarpot!

Daarvoor hebben we een Texelse spaarpot nodig. Wat is logischer dan die te vullen met een stukje van het rendement van diezelfde toeristische sector? De lusten en lasten wat eerlijker verdelen. Een stukje van die 550 miljoen(3) jaarlijkse omzet. Daar kunnen we een mooie Texelse spaarpot van bouwen. Het doel daarvan is het in Texelse handen houden van ons toeristisch kapitaal. Daarnaast kunnen we hiermee het toeristisch kapitaal in topvorm krijgen en houden, bijdragen aan bestrijding van de woningnood, bredere werkgelegenheid, meer zorgvoorzieningen op het eiland, etc.

Geen Groningen, wel Noorwegen

Wij willen niet dat Texel langzaam Groningen achternagaat: daar is, ten koste van de Groningers, vreselijk veel geld verdiend. De Groningers hebben het nakijken. Dat verhaal behoeft hier geen toelichting.

Laat Texel wel Noorwegen als voorbeeld nemen. Toen men daar in 1969 olie voor de kust ontdekte, kwam al gauw het idee een Noors Staatsfonds op te richten, waarin een deel van de winst werd ondergebracht. Natuurlijk moest de olie-industrie voldoende rendement kunnen halen, maar tegelijkertijd wilde Noorwegen een fonds dat schommelingen in de inkomsten van de Noorse staat opving én de Noorse pensioenvoorziening veilig stelde. In een dergelijk model ligt een oplossing voor Texel.

Jaarlijks enkele procenten

10% van de jaarlijkse toeristische omzet op Texel is evenveel als de jaarbegroting van de gemeente Texel: zo’n 55 á 60 miljoen euro. Zelfs met een relatief gering deel van deze omzet kan zo’n Texelse spaarpot binnen enkele jaren zich goed vullen. Ondernemers kunnen we dan bij pensionering op reële wijze uitkopen en nieuwe Texelse ondernemers krijgen kansen. Uiteraard onder een aantal heldere afspraken. Over Texelse regie, samenwerking op de schaal van Texel, respect voor people, planet en Texelse profit. Een Texelse ‘license to operate’ dus.

Is de gemeente hiervoor nodig?

Het gaat hier niet om de toeristenbelasting, het moet een spaarpot van en voor Texelaars zijn. Dit geld moet niet worden vermengd met de gemeentelijke begroting. De gemeente krijgt mogelijk wel een rol bij de inning en het houden van toezicht. De Texelse spaarpot wordt beheerd door een zevental wijze Texelse vrouwen en mannen, mogelijk vergelijkbaar met de aansturing van de TESO. Texelaars kunnen “aandeelhouder” worden van deze Texelse spaarpot.

Nieuwe rollen, nieuwe afspraken

Als wij de uitverkoop van Texel tegen willen gaan dan moeten we creatief durven en willen zijn. Niet gelijk roepen dat iets niet kan, omdat we niet alle effecten gelijk kunnen overzien. Wat we wel weten is dit: de toeristenindustrie op Texel gaat van de groeifase naar de beheerfase. Er zijn grenzen aan de groei. In deze nieuwe beheerfase is samenwerking tussen de spelers in ons toeristische ecosysteem noodzakelijk. We moeten goed luisteren naar jongere Texelaars en komende generaties voor ogen houden. De rollen van alle spelers en de daarbij horende (wettelijke en morele) verantwoordelijkheden zullen verschuiven ten opzichte van het oude. Laten we daar samen aan werken. Zodat ook komende generaties Texelaars goed op en van ons eiland kunnen leven. Laten wij goede voorouders zijn.

Er valt wat te kiezen op 16 maart. Stem GroenLinks Texel

Rikus Kieft Ferry Zegel Henry Soyer Jacquelien Dros Gijs Berger