Open Monumentendag: Texelse zeedijken

In Nederland wordt op 12 september Open Monumentendag gehouden en ook op Texel is het feest. De corona-uitbraak zorgt gelukkig niet voor afstel, maar wel voor een Open Monumentendag waarbij de veiligheid van alle betrokkenen voorop staat. Dit jaar dus weinig ‘binnenkijkers’, maar tips voor fiets- en wandelroutes en enkele ’losse’ locaties. In aanloop naar de monumentendag licht de Texelse Courant er iedere dag twee monumenten uit. In aflevering 9: Texelse zeedijken.

Texel is een eiland van dijken en duinen. Sommige dijken zijn vermomd als duin, zoals de Zanddijk die in 1626/1627 aangelegd werd om de toenmalige eilanden Texel en Eierland met elkaar te verbinden. Dat geldt ook voor delen van de nog oudere Ruigendijk. En voor de spiksplinternieuwe zandige dijk van de Prins Hendrikpolder – maar die is met opzet zo ontworpen.

Archeologen ontdekten bij de recente dijkversterking van de Texelse zeedijk (2015-2019) nabij gemaal De Schans de resten van de eerste Texelse zeedijk. Die was aangelegd in de eerste helft van de 14^e eeuw toen buitendijks nog een grote kwelder aanwezig was. Die dijk was zes meter breed en 1,25 meter hoog. Nu lachen we erom, toen was het voldoende om de zee te weren maar te laag om de zee bij hoge stormvloed te keren.

In de loop der eeuwen zijn er meerdere dijkdoorbraken, dijkversterkingen en dijkverhogingen geweest op Texel. Gedurende de laatste eeuw zelfs vier. Rond 1930 werd door de afsluiting van de Zuiderzee een zeespiegelverhoging voorzien. De ramp in 1953 was de volgende aanleiding voor een dijkversterking en verhoging. Op 3 januari 1976 ging het weer bijna mis. Dat was reden voor veel Texelaars om hun dringende verzoek op het Binnenhof in Den Haag kracht bij te zetten met slogans als “Géén lijken, omhóóg die dijken!” en “Géén gezeik, omhóóg die dijk!” De meest recente aanleiding tot dijkversterking was de constatering in 2015 dat niet alle Texelse dijken aan de nieuwste inzichten voldeden. In 2019 werd de laatste dijkversterking afgerond.

Bekijk het verhaal van archeoloog Michiel Bartels over de Texelse dijken op YouTube. Zoekterm:

‘Hoe komen we aan onze zeedijken op Texel?’

Meer Texelse dijken? 

• Bekijk in Museum Kaap Skil het lakprofiel van de dwarsdoorsnede van de oude Texelse zeedijk bij het fort De Schans.
• Wandel of fiets eens langs en over oude en nieuwe Texelse zeedijken zoals de nieuwe zeedijk tussen het Horntje en de vuurtoren. Bekijk dan ook het buitengedijkte stukje oude dijk bij Nieuweschild.
• Fiets en/of wandel langs de Zanddijk tussen De Koog en de vuurtoren en bekijk het Waalenburgerdijkje tussen de Ruigendijk en De Waal. 
• Tenslotte: vergeet niet een kijkje te nemen bij de Havensluis, ten oosten van Den Hoorn.