Echt meebeslissen moeten we leren

Dit artikel is geschreven door: GroenLinks Texel

Is dat nou democratie?

Elke vier jaar kiezen we de Gemeenteraad en daarna moeten 15 mensen op Texel beslissingen nemen die iedere Texelaar raken. En met een beetje pech zijn het er slechts 8 van de 15 die een nipte meerderheid vormen. En dat vier jaar lang. Dat is een zwaar corvee voor die 15 mensen. Zij kiezen er zelf voor, zij stellen zich verkiesbaar, zij worden gekozen, dus medelijden is echt niet nodig. En ja, je kunt inspreken tijdens een vergadering van de Raadscommissie. Over onderwerpen die op de agenda staan, of over een onderwerp dat je zelf belangrijk vindt. En allerlei besluiten worden ‘ter inzage gelegd’ en dan mogen Texelaars daar ‘wat van vinden’. Heel, heel soms leidt dat tot een aangepast besluit. Maar niet vaak. Tenzij er onrust ontstaat, waarbij de Texelse Courant vol staat met ingezonden brieven, social media oververhit raken, de raadsleden worden benaderd en soms uitgescholden of nog erger, iedereen kent er wel Texelse voorbeelden van.

En soms verandert er iets aan het voorgenomen besluit, maar vaak ook niet. Want de Raad beslist, en moet verder.

Verouderde spelregels

Dat zou toch anders moeten kunnen. Die 15 mensen hebben ook de wijsheid niet in pacht, maar moeten wel knopen doorhakken en besluiten nemen. Zo zijn de spelregels, dat noemen wij democratie: elke vier jaar mag de burger kiezen welke 15 Texelaars aan de bak moeten. Die 15 personen vertegenwoordigen de ruim 11.000 stemgerechtigde Texelaars. Als we niets veranderen, zal het de komende vier jaren weer onveranderd doorgaan. De Omgevingswet dwingt de Raad weliswaar om een nieuw participatiebeleid te formuleren, maar als puntje bij paaltje komt berust de beslissing nog steeds op het mandaat van slechts 15 raadsleden.

Oefenen met meer democratie

Overal ter wereld wordt in democratisch georganiseerde landen gezocht naar eigentijdse vormen van democratie. Onze vorm van democratie, de representatieve democratie, stamt uit de tijd van de heteluchtballon, de guillotine, de snuifdoos[1]. In die tijd mochten alleen mannen stemmen met voldoende geld. Dat is nu anders. Burgers zijn veel hoger opgeleid, veel beter geïnformeerd, via internet en social media is alle informatie vrijwel direct overal toegankelijk. Maar nog steeds wijzen we elk 4 jaar die 15 mensen aan die namens ons beslissingen moeten nemen. En dat voelt steeds ongemakkelijker. Dat moet anders en dat kan ook anders. Daarom wil GroenLinksTexel dat we gaan oefenen met meer eigentijdse democratie op Texel.

Oefenen met meer verantwoordelijkheid

Aristoteles, de Griekse filosoof, zag het scherp. Die Griekse filosofen dachten al na over democratie en hoe dat dan zou kunnen werken. “Een van de grondbeginselen van een democratische staatsinrichting is vrijheid”, aldus Aristoteles[2] , en ook: “Een van de kenmerken van vrijheid is dat men om de beurt wordt geregeerd en zelf regeert”. 

Dat is interessant. Vrijheid betekent in zijn ogen dus ook dat je corvee doet. Iedereen (dat waren destijds overigens met name mannen) moet op zijn beurt dus ook de regeringslast dragen. En niet alleen naar eigen keuze, maar op basis van een vorm van loting. 

Texels burgerberaad

Op honderden plekken in de wereld wordt geëxperimenteerd met nieuwe vormen van eigentijdse democratie.[3] Dat wil GroenLinks op Texel de komende vier jaar ook gaan doen. Ervaring opdoen, leren wat wel en niet werkt op Texel. Dat vergt uiteraard de nodige voorbereiding: hoe doen we dat, wel of niet met loting of alleen op vrijwillige basis, of een mix van die twee? En over welke onderwerpen? Woningen op Texel voor onze jongeren? Een voor alle en toekomstige Texelaars leefbaar toerisme? Toekomst van de haven van Oudeschild? Als u dit leest, en u hebt ideeën voor een thema dat belangrijk genoeg is voor een eerste burgerberaad, dan horen wij die graag!

Als startpunt van gesprek nemen wij dus het burgerberaad, ook wel aangeduid met G1000[4]. Dat is een inmiddels beproefde methode met ook veel Nederlandse praktijkvoorbeelden. Het motto is ’wanneer gewone burgers het gezag, de tijd en de informatie krijgen om lastige kwesties te beslechten, dan overstijgen ze hun tegenstellingen en leveren ze zinnige en bruikbare antwoorden’. En de Raad moet dan bereid zijn de resultaten te vertalen in beleid en in besluiten.

De vorm kunnen we aanpassen aan Texel, dan wordt het Texels burgerberaad.

Hoe komen we daar?

Politieke partijen moeten het principe ondersteunen, en bereid zijn hier geld voor uit te trekken, en bereid zijn de resultaten als uitgangspunt voor beleid te nemen. Dat kunt u als kiezer meenemen in uw stembepaling. 

Stel nu dat in het nieuwe Raadsprogramma, of coalitieakkoord of hoe het straks ook zal heten, dit besluit wordt overgenomen. Wat gaat er dan gebeuren?

Allereerst kiezen we een thema, vervolgens roepen we alle Texelaars op om aan te geven of zij mee willen doen, en uit die aanmeldingen worden volgens een evenwichtig systeem zeg 100 of 200 Texelaars uitgeloot. Evenwichtig verdeeld naar leeftijd, beroep, gender, spreiding over het eiland etc. En de ervaringen wat wel en wat niet werkt, worden heel goed bijgehouden, zodat we steeds beter leren hoe dat werkt, eigentijdse democratie. 

Waarbij niet alleen die 15 raadsleden aan de bal zijn, maar dat er een mooi teamspel ontstaat met betrokken burgers. En niet alleen mooi, maar ook noodzakelijk om onze democratie nieuw leven in te blazen.

Er valt wat te kiezen 16 maart! Kijk voor het volledige programma op texel.groenlinks.nl

Rikus Kieft, Ferry Zegel, Henry Soyer, Jacqueline Dros, Gijs Berger