Dit artikel is geschreven door
Jeroen van Hattum
Jeroen van Hattum, Journalist Texelse Courant.
Bacterie bij aangespoelde dode bruinvissen
AlgemeenDe dode bruinvissen die in augustus massaal aanspoelden op de Waddeneilanden waren besmet met een bacterie (Erysipelothrix rhusiopathiae) die bij walvisachtigen tot bloedvergiftiging kan leiden.
Dat blijkt uit onderzoek van Universiteit Utrecht en Wageningen University & Research (in opdracht van het ministerie van LNV) naar de dode bruinvissen. In augustus spoelden in tien dagen tijd zo’n 190 dode bruinvissen aan waarvan ook een aantal op Texel. Dat was eenderde van het aantal dode bruinvissen dat normaal jaarlijks langs de Nederlandse kust aanspoelt.
Universiteit Utrecht en Wageningen University & Research onderzochten 22 dode bruinvissen waarvan er zestien volwassenen vrouwtjes bleken te zijn. Volgens bioloog Lonneke IJsseldijk van Universiteit Utrecht verkeerden de bruinvissen in een vergelijkbare staat van ontbinding en zijn dus waarschijnlijk rond dezelfde tijd overleden.
De bruinvissen verkeerden volgens het onderzoek over het algemeen in een redelijke tot goede gezondheid voor hun dood. IJsseldijk: “Ze beschikten over een gezonde vetlaag, er werden relatief weinig parasieten ontdekt en veel van de volwassen vrouwtjes waren kortgeleden zwanger geraakt. Een plotselinge dood lag op basis daarvan voor de hand.”
Ondanks de relatief goede gezondheid werden bij elf bruinvissen géén prooiresten aangetroffen in de magen. Bij de rest van de bruinvissen zaten slechts kleine hoeveelheden voedsel in de magen. “De dieren die betrokken waren bij deze massastranding hadden dus enige tijd gehongerd voordat ze stierven”, aldus marien bioloog Mardik Leopold van Wageningen University & Research. “Dit past bij een hevig en acuut ziekteverloop.”
Bij ruim driekwart van de onderzochte bruinvissen werd de bacterie aangetroffen (in allerlei organen) die de bloedvergiftiging veroorzaakt. Volgens Leopold en IJsseldijk is het nog niet te zeggen of de bacterie de doodsoorzaak is geweest. Onderzoekers van de Erasmus Universiteit in Rotterdam kijken nog naar de eventuele aanwezigheid van virussen. “En er is een lage hoeveelheid saxitoxine (STX) in de bruinvissen gevonden: een krachtige gifstof geproduceerd door algen die de werking van het zenuwstelsel aantast. Vanwege de slechte staat van de gestrande bruinvissen is het nog onduidelijk wat de STX-concentratie is geweest vlak voor overlijden en of de concentratie hoog genoeg was om een mogelijke rol te hebben gespeeld in de massale sterfte.”
Volgens Leopold kunnen aan de hand van het onderzoek al wel een hoop mogelijke doodsoorzaken worden afgestreept. “Zo kunnen we plotselinge massasterfte door een onderwaterontploffing, windmolenparken, klimaatverandering of overbevissing uitsluiten. Wel waren bijzondere weersomstandigheden wellicht mede verantwoordelijk voor het massaal aanspoelen van de dieren die ver op zee moeten zijn gestorven.”
