Int Texel gebrouwen: “Raar” van hooibier

Texel heeft een brouwgeschiedenis van ruim 2000 jaar. In al die eeuwen beschikte het eiland over een eigen bier, alleen in de laatste twee niet. Wel bleven Texelaars bier drinken, tijdens het oogsten was er “hooibier”; “Int Texel gebrouwen’, aflevering 5.

Eind 18de eeuw sloot het laatst brouwbedrijf op Texel. Het thuisbrouwen ging wel door, tot diep in de 19de eeuw. In de 20ste eeuw is op Texel van bierbereiding geen spoor meer te vinden. Van alcoholconsumptie wel. Bij bruiloften hoort brandewijn. Bij het werk op het land, zoals hooien en dorsen, past bier. Op begrafenissen volgt een samenzijn van nabestaanden, de “nabegrafenis” met een doodmaal van brood, krentenbollen, boter en kaas. Brandewijn en droefbier vloeien rijkelijk. 

Ook aan boord van de Texelse vloot wordt flink ingenomen. Al die alcoholica moet ergens worden aangeschaft. Dus is het aantal aanvragen voor een drankvergunning groot. Bier komt op fusten aan in de haven van Oudeschild. Amstel-Bock, Heineken Beijersch, Pilsener en Lager wordt bij het handjevol Texelse bottelarijen in flessen overgedaan. In de Texelsche Courant maken deze bedrijfjes daarnaast vanaf 1896 reclame voor “vaatjes hooibier”, ook in “halve fleschen” te verkrijgen. Oogstbier heeft een lange geschiedenis. In het kasboek van het weeshuis treffen we onder “Den uutgeeff vant jaer 1587” de volgende post aan: “7 ½ stuver van bier als wij ploegers hadden.” 

Hooibier is een vergeten bovengistend plattelandsbier, dat eeuwenlang op boerderijen is gemaakt. Gerenommeerde brouwers als Heineken en het grotere De Gekroonde Valk leveren hooibier op Texel. Veel eer leggen ze niet in met hun industriële brouwsel, dat bestaat uit een flink aangelengd (lager)bier. Het is de opvolger van het aloude scharrebier, en nog iets dunner dan scheepsbier (voor de sjouwers). De “nette” burger haalt er begin 20ste eeuw de neus voor op, maar op het platteland blijft er vraag naar.

Hooien is zwaar werk. Normaal krijgt het werkvolk karnemelk, maar af en toe komt er wat extra’s. Eerst maaiersbier en tijdens het hooien, is er het slappe, troebele derderangs hooi(bouw)bier. Bottelarij De Valk in De Waal, geopend in 1901, brengt het tot 1951 via de krant aan de man, altijd in de vroege zomer.

Hooibier is licht, maar niet alcoholvrij. Dat merkte een jonge consument in 1933: “Het schuimt niet, de manchet ontbreekt. Ik heb het meermalen gedronken, als kleine jongen al, op warme dagen soms heele flesschen achter elkaar. Kan geen kwaad, werd me toegevoegd, je wordt er nooit raar van. Nu, raar ben ik er wel eens van geworden, maar nooit, wat men in de stad typsy heet.”Na de Tweede Wereldoorlog, met het toenemen van de welvaart, verdween het slappe oogstbier van de markt. Het zomerse gebruik van oogstbier bleef.

Op de boerderij waar Lodewijk Dros, schrijver van “Int Texel gebrouwen”, opgroeide, was dat hooibier Vivo-pilsener in bruine flesjes. Zó uit de koelkast was zo’n biertje een weelde op een hete hooidag. Dat ging er goed in, ook bij de puberende boerenhulp die aan het hooischudden was. Na het pilsje voelde hij zich wel wat draaierig, maar het werk moest af. Halfdronken stapte hij weer op de trekker. Het hooibier was nog altijd goedkoop, maar niet langer laag-alcoholisch.