"Schaam je niet als het je overkomt"

We werken zoveel mogelijk thuis. Dat geldt ook voor ons college. Vanzelfsprekend brengt de Corona-crisis veel extra werk met zich mee, maar achter de schermen gaat ook het andere werk gewoon door. Waar zijn onze bestuurders mee bezig? De komende weken geeft beurtelings een van de collegeleden inzicht in wat hem of haar zoal bezighoudt. Deze week burgemeester Michiel Uitdehaag.

De criminaliteit op straat is tijdens de Coronacrisis afgenomen, maar fraude online is vanaf februari fors gestegen. ‘Vooral oplichting via WhatsApp is verontrustend snel gegroeid’, concludeert burgemeester Michiel Uitdehaag. Als hoofd van de politie is hij verantwoordelijk voor openbare orde en veiligheid op het eiland.

"Op Texel hebben we maandelijks zeker drie tot vier zaken die samenhangen met cybercrime. Dan praat je over spooknota’s van bijvoorbeeld de Belastingdienst, oplichting via social media, e-mail en WhatsApp. Vooral die laatste vorm van fraude kent een snelgroeiend aantal slachtoffers. Ook op ons eiland. We willen Texelaars daarvoor waarschuwen", licht Uitdehaag toe, "want deze criminelen worden steeds professioneler, waardoor veel mensen erin trappen."

Criminelen profiteren van crisis

Uit landelijke cijfers blijkt dat het aantal meldingen van oplichting sinds februari flink is gestegen, ook op Texel. En vooral via het populaire Whatsapp. Een oplichter doet zich voor als iemand uit je vriendenkring en benadert jou, je familie of je vrienden. Hij stuurt een appje vanaf een onbekend nummer, maar de profielfoto klopt. Meestal gaat het om een (nood)situatie waardoor bellen niet mogelijk of wenselijk is en er snel geld overgemaakt moet worden. Via social media als Facebook verdiept de crimineel zich in het profiel van zijn slachtoffer en diens contacten. Daardoor zijn de conversatie en tone of voice moeilijk van echt te onderscheiden. "Juist in deze crisistijd, waarin mensen al wat gestrester zijn en contacten meer via WhatsApp verlopen, slaan criminelen toe. De zakkenroller van de straat wordt steeds meer online actief", weet de burgemeester.

Praat erover

Uitdehaag benadrukt dat iedereen slachtoffer kan worden van cybercrime. "Het is mij ook bijna overkomen. Net op tijd kreeg ik argwaan. Schaam je niet als het je overkomt. Doe aangifte en praat erover. Wanneer er meer over gepraat wordt, zijn steeds meer mensen zich bewust zijn van dit gevaar. En dan kun je je ertegen wapenen." Dat de criminelen steeds professioneler te werk gaan, blijkt uit de nieuwste vorm van WhatsApp-fraude, de WhatsApp-kaping. "Daarbij proberen oplichters een WhatsApp-account over te nemen (te kapen). Om WhatsApp op een ander apparaat te installeren, is alleen de verificatiecode nodig die je via sms of voicemail ontvangt. De oplichter probeert die verificatiecode met een smoes te ontfutselen." Met die code op zak is het voor criminelen nog makkelijker om anderen op te lichten, omdat het telefoonnummer waarmee ze hun frauduleuze betalingsverzoeken sturen, klopt.

Maak eerst echt contact

Voordat iemand geld overmaakt of een Tikkie of ander online betaalverzoek betaalt, is het volgens Uitdehaag heel belangrijk om eerst persoonlijk contact te hebben met de persoon die geld van je wil. "Ga eerst bellen. Zorg ervoor dat je zeker weet dat het om de echte persoon gaat. Lukt bellen niet, stel dan een vraag waarop alleen de persoon in kwestie het antwoord kan weten. En natuurlijk vragen officiële instanties nooit om pincodes via WhatsApp en stuurt de Belastingdienst geen aanmaningen op die manier." Mantelzorgers geeft de burgemeester de tip om ook onderling af te spreken hoe om te gaan met online betalingsverzoeken. "Zodat je allemaal op dezelfde manier te werk gaat."

Burgemeester Michiel Uitdehaag. - Stefan Witte

Identiteitsfraude

Een andere cybercrime waarvoor Uitdehaag wil waarschuwen, is identiteitsfraude. Daarbij wordt misbruik gemaakt van iemand zijn persoonlijke gegevens. "Onder jouw naam worden bijvoorbeeld producten gekocht, creditcards aangevraagd of betalingen gedaan. Het kan je niet alleen veel geld kosten, maar ook de emotionele gevolgen zijn groot als je vrienden en familie vreemde berichten krijgen namens jou." De identiteitsgegevens, zoals adresgegevens, telefoonnummers, paspoort- en Burgerservicenummer, worden verzameld via bijvoorbeeld nepmails met frauduleuze links erin of via internetadvertenties waarbij de oplichter vraagt om een identiteitsbewijs om de identiteit van de (ver)koper te checken.

Inzetten op preventie

De focus van de politie is volgens Uitdehaag vooral gericht op digitale fraude en cybercrime. Hij adviseert slachtoffers dan ook altijd aangifte te doen, maar erkent dat het opsporen van de oplichters lastig is. ‘Daarom zetten we ook sterk in op het voorkomen van dit soort problemen (preventie). We vragen mensen alert te zijn en veilig te internetten.’

Tips en preventieadviezen

Op de website veiliginternetten.nl staan tips en adviezen om jezelf te beschermen tegen criminelen op het internet. Je leest hoe je de verschillende manieren van internetoplichting kunt herkennen en welke preventiemaatregelen je kunt nemen. Speciale aandacht is er ook voor thuiswerken tijdens de Coronacrisis, zoals het belang van een veilige internetverbinding thuis, het installeren van updates voor routers en printers en manieren om veilig te beeldbellen. Een andere handige website is fraudehelpdesk.nl.

Slachtoffer van internetcriminaliteit? Doe aangifte!

Maak er altijd melding van als je bent opgelicht. Dat kan online via politie.nl/aangifte-of-melding-doen, op het politiebureau of telefonisch via 0900-8844. Liever aangifte doen via een van de drie Texelse wijkagenten? Dat kan ook via bovengenoemd telefoonnummer.