Duurzame Alliantie wil adviesloket voor hulp bij innovaties
Stel, je wilt als ondernemer of particulier zelf energie opwekken, besparen en hebt een innovatief idee of plan. Maar hoe nu verder? Vijf Texelse ondernemers die zich beroepshalve met energie bezighouden, bundelen hun krachten in de werkgroep Duurzame Alliantie Texel (DAT) om initiatiefnemers via het te vormen Innovatieloket Texel raad en daad ter zijde te staan.
"Samenwerking is essentieel, want je kunt niet in je eentje alle kennis hebben. Op het eiland is veel kennis op het gebied van duurzaamheid aanwezig. De energietransitie is niet alleen een enorme uitdaging, maar geeft ook veel nieuwe kansen. Texel kan zich op de kaart zetten als innovatief eiland, het kan nieuwe werkgelegenheid scheppen en vele andere initiatieven aantrekken."
Vullen elkaar perfect aan
Aan het woord zijn Pepijn Lijklema (Vigor Novus en Texlabs) en Jord Kuiken (Jordkuiken.nl), adviseurs op het gebied van opwekking van duurzame energie en allerlei toepassingen. Andere leden van de werkgroep zijn Benno Bakker (Vloedlijn Advies), Nienke Bloksma (Energiek Advies) en Esther Krijnen (InnoFundNL).
Elk op hun eigen terrein adviseren ze particulieren, ondernemers en overheden over duurzaamheid, energiebesparing en –transitie. Pepijn: "We vullen elkaar perfect aan. Esther weet bijvoorbeeld veel over subsidies, Jord over duurzame energie-opwekking en belastingteruggave voor duurzame innovaties, Nienke over het energie-neutraal maken van woningen, Benno als verbindende schakel, bijvoorbeeld tussen mensen en organisaties en ik over duurzame innovaties, beleid en kennisinstituten."
De transitie naar een duurzaam Texel is complex en er zijn veel partijen voor nodig. "Stakeholders (zoals netbeheerders, de gemeente en het hoogheemraadschap), bedrijven, ondernemers en burgers. Met als centraal punt wat ons betreft het Texels Innovatieloket. Dat werkt bottom-up, dus van onder af. Eerst onderzoeken wat mogelijk is, dan keuzes maken op basis van de opgestelde eisen en wensen en daarna de keus voor een leverancier.
Dit loket heeft expertise in huis, bijvoorbeeld om vanuit een onafhankelijke positie duurzaamheidsprojecten op haalbaarheid te onderzoeken. Het beschikt over het netwerk om benodigde kennis in te huren en kan een rol spelen in de uitvoering van projecten. Het loket helpt burgers en ondernemers met ideeën en plannen voor verduurzaming en is aanspreekpunt voor stakeholders.
Bij de financiering van het Innovatieloket kan gekeken worden naar stakeholders, fondsen zoals bijvoorbeeld Stichting Doen of een percentage van de bijdrage na de start van een project.
De energietransitie naar een duurzaam Texel is complex en er zijn veel partijen voor nodig.
Pepijn: "We signaleren de behoefte en spelen daar heel praktisch op in. Technisch is er veel mogelijk, dat is op veel plekken wel bewezen. Financieel wordt het steeds beter haalbaar. Zonnepanelen worden bijvoorbeeld steeds goedkoper. Geld is niet het probleem bij de energietransitie en er is volgens ons ook voldoende bereidheid onder de Texelaars. Voldoende maatschappelijk draagvlak is de sleutel. We zien ook landelijk dat transities niet zozeer stranden door gebrek aan technische mogelijkheden of door geld, maar doordat aan het einde bleek dat bepaalde partijen nooit gehoord waren. We hoeven ook niet alles zelf te bedenken. Maar waar wel behoefte aan is, is een punt waar mensen terecht kunnen voor vragen, kennis en adviezen. Daarvoor is een loket nodig."
Hun ideeën gaan verder dan terzijde staan van initiatiefnemers. Jord: "Voor een succesvolle energietransitie is van belang dat allerlei partijen en betrokkenen samenwerken. Nu gaat er veel te veel langs elkaar heen. De ene partij heeft geen idee waar de andere mee bezig is. Waardoor bijvoorbeeld dezelfde straat binnen enkele jaren tijd moet worden opengebroken. Voor een toeristisch eiland is dat desastreus."
Pepijn: "Netwerkbeheerder Liander is een belangrijke schakel in de energietransitie. Want je kunt je schuurdak of weiland wel vol zonnepanelen leggen, maar als het netwerk het vervolgens niet aan kan, dan begin je nog niets. Daar zijn voorbeelden van op Texel. Andere ontwikkeling is de opkomst van elektrische auto's. Steeds meer Texelaars hebben ze en onze gasten nemen ze mee naar het eiland. De impact op het elektriciteitsnet zal enorm zijn. Vakantieparken willen daar op voorbereid zijn. Maar weten vaak niet hoe ze dit moeten aanpakken en zijn op zoek naar goed advies."
Praktijkvoorbeeld
Zoals verhuurders ook willen inspelen op andere ontwikkeling. Jord geeft een praktijkvoorbeeld: "Een appartementencomplex wil van het gas af en heeft geld om daarin te investeren. Maar hoe moeten ze dat doen? Zij hebben veel vragen, over van alles. Begrijpelijk, want er komt best veel bij kijken. Je krijgt te maken met allerlei partijen. Liander, fabrikanten, etc. Met zulke partijen zitten wij om tafel. We spreken het door en komen met een voorstel. Bij dat soort transities heb je een spin in het web nodig die overzicht heeft en partijen kan koppelen aan mensen en organisaties die de kennis in huis hebben."
"Liander werkt volgens een eigen strategie. Zoals andere organisaties ook hun strategie hebben. Het is van groot belang dat die op elkaar worden afgestemd. Hoe meer partijen actief worden betrokken in het zoeken naar oplossingen (co-creatie), hoe groter de kans dat diezelfde organisaties ambassadeur willen worden van de eindoplossing. Dit is een proces dat van onderop (bottom-up) wordt gestuurd. Het zorgt voor maatschappelijk draagvlak.
Om kennis te bundelen en verschillende stakeholders aan één overlegtafel te krijgen zou van alle betrokken partijen (zoals burger organisaties, gemeente, provincie, Staatsbosbeheer, Rijkswaterstaat, Hoogheemraadschap, ondernemers verenigingen, netbeheerders, experts, wetenschappers en studenten) één (gekozen) afgevaardigde plaats kunnen nemen in dit overlegorgaan."
Samsø
Het proces voor "bottom-up co-creatie" beschrijven ze als model waarin burgers, organisaties, overheden, ondernemers, beheerders, experts en wetenschappers overleggen en samenwerken. Dit dynamische proces omvat zeven stappen, uitgebeeld in de infographic boven bij dit artikel. "Het proces is voor een groot deel gebaseerd op gesprekken met de ondernemers die het Deense eiland Samsø als eerste gemeente ter wereld energieneutraal wisten te maken dankzij een unieke bottom-up co-creatie methode."
"Zo kunnen snel integrale oplossingen gevonden worden, waarbij automatisch alle partijen "probleemhouder" en dus uiteindelijk ook ambassadeur zijn voor de gekozen route. Bovendien weten alle partijen zo snel waarop zij moeten anticiperen als het gaat om beleid, financiering, beheer, onderhouden en aanbesteding. Tot slot kan deze werkgroep ook een rol spelen bij het creëren van draagvlak voor de energietransitie."
"De energietransitie voltrekt zich (vrijwillig) door initiatieven op het eiland zelf. Maar gedwongen ook door ontwikkelingen van buitenaf. De uitstoot van CO2 moet in 2030 landelijk met 49 procent zijn gedaald. En in 2050 zelfs met 95 procent. Dichter bij huis maakt Texel met gemeenten in de Noordkop afspraken in de zogeheten Regionale Energiestrategie (RES). Het verbinden van energieprojecten aan andere infrastructurele of sociale opgaven, biedt kansen voor economische groei, ruimtelijke kwaliteit en sociale samenhang. Texel is daarbij als eiland een apart gebied binnen die regio, omdat het niet oneindig energie kan uitwisselen met de rest van de kop zonder infrastructurele consequenties."
Maatwerk
"Wat ons betreft kan Texel vooroplopen. Als koploper geeft dat economische kansen. De cultuur van zelfredzaamheid versterkt de innovatie en de ambitie om zelfredzaam te zijn. Het helpt om in beeld te zijn voor experimentele innovaties. Vaak krijgen alleen koplopers extra financiering.
Er bestaat niet één oplossing. Voor elektriciteit, warmte en mobiliteit zijn veel verschillende mogelijkheden. Uiteindelijk komt het aan op maatwerk en het gezamenlijk stellen van prioriteiten. Eerst de energievraag beperken (door isoleren, systeemveranderingen, etc.), dan waar mogelijk duurzame energie opwekken en – in het uiterste geval – gebruik van fossiele brandstoffen, maar dan zo efficiënt mogelijk.
De werkgroep heeft een jaar gewerkt aan een startnotitie op basis van gesprekken en onderzoeken over wat wel en niet werkt. Daarin staan al hun ideeën over de aanpak gebundeld, die ze aanbieden aan de politiek en alle mogelijke geïnteresseerde stakeholders. "Met dit plan willen we niet alleen een constructieve bijdrage leveren aan die transitie door samenwerkingen te zoeken, maar ook zelf het goede voorbeeld geven door onderling als Texelse adviesorganisaties voor het eerst samen te werken en tijd te investeren."
Gerard Timmerman
