70 jaar geleden: Russenoorlog (5)

De Duitse bezetting van Nederland loopt op zijn eind, maar op Texel blijft het onrustig. Regelmatig komt het nog tot confrontaties tussen Duitsers en Georgiërs.

Dinsdag 1 mei 1945

De Duitsers geven de Texelaars weer een 'allerlaatste' waarschuwing. Op het helpen van Georgiërs staat de doodstraf en het in brand steken van het huis. Desondanks blijven velen de Georgiërs helpen. 'Vooral in Oosterend hebben sommige burgers, wetend dat zij hun leven in de waagschaal stelden, op ruime schaal hulp verleend', schrijft J.A. van der Vlis in zijn 'Tragedie op Texel'. In dit boek, dat kort na de oorlog verschijnt, doen tal van ooggetuigen hun verhaal. Zo beschrijft Van der Vlis een vrouw die zeventien dagen lang voor tweeëntwintig ondergedoken Georgiërs brood bakt en dit persoonlijk naar de mannen in het bos brengt. En een boer die twee om melk en brood bedelende Georgiërs onderdak geeft, hoewel er ook al drie Hollanders zitten ondergedoken. Allen eten mee aan tafel, terwijl een zoon de wacht houdt in de stal.

Zaterdag 5 mei 1945

Op 5 mei capituleert Duitsland. Terwijl heel Nederland feest viert, blijft de situatie op Texel gespannen. De Duitse militairen weigeren hun wapens neer te leggen, omdat zij zich niet veilig achten voor de Georgiërs. Texel is zo het laatste slagveld van Nederland. Er worden wel erehagen gebouwd voor de bevrijders, maar die zijn nog in geen velden of wegen te bekennen. Gemengde gevoelens overheersen, er is geen uitbundigheid, de vlag kan niet uit. Hoe link het is, blijkt in Oosterend. Duitse soldaten aldaar voelen zich na het bekend worden van de capitulatie in het nauw gedreven en grijpen naar hun wapens. Gelukkig vallen er geen slachtoffers.

Zondag 6 mei 1945

De Georgiërs beschouwen zich als de winnaar en komen uit hun schuilplaatsen te voorschijn. Om de strijdende partijen zoveel mogelijk uit elkaar te houden, wordt afgesproken dat de Georgiërs alleen 's nachts over het eiland mogen bewegen en de Duitsers alleen overdag. Toch volgen nog talrijke schietpartijen, met tientallen slachtoffers als gevolg. De incidenten zullen aanhouden tot aan de komst van de Canadezen, pas twee weken later.

Vrijdag 11 mei 1945

Dagenlang ziet Texel uit naar de komst van de bevrijders. Menigeen gaat naar de haven van Oudeschild om de geallieerden op te wachten. Ze komen maar niet. Uiteindelijk komt op 11 mei Texelaar Siem de Waal op Texel aan. Hij was voor de oorlog naar Zuid-Afrika geëmigreerd en maakt deel uit van de Prinses Irene brigade, die Nederland heeft helpen bevrijden. Hij krijgt een warm welkom.

Tekst: Frans Hopman, met dank aan Arnold van Bruggen (www.derussenoorlog.nl). Zie ook www.texelsecourant.nl.

Verwarring bezetters na overgave 

Na de bevrijding willen veel mensen in Nederland de 'foute' landgenoten een lesje leren. NSB'ers worden uit hun huizen gehaald, vernederd en gevangen gezet. Vrouwen die met Duitsers omgingen, uitgescholden voor 'moffenhoeren' en op straat kaalgeknipt. W.N. Kelder, waarnemend burgemeester van Texel, laat echter gezien de spanningen op het eiland een bekendmaking uitgaan waarin burgers wordt opgeroepen geen wraakacties te ondernemen. Dit zou immers olie op het vuur kunnen betekenen voor de nog immer gewapend rondlopende Duitse soldaten.

Na de 5e mei gedragen de Duitsers zich nog enkele weken onafhankelijk, zo valt te lezen in Tragedie op Texel. 'Met een groep marcheerden zij eens door de versierde straten van Den Burg onder de met oranje en Engelse opschriften voorziene erepoorten door, de geweren over de schouders. Ze zongen hun liederen alsof ze niet tot het verslagen volk behoorden', noteert Van der Vlis. Uit dit merkwaardige tafereel blijkt dat de Duitsers in verwarring zijn over het feit dat Texel nog steeds niet officieel is bevrijd. Tot die tijd weigeren ze te capituleren en al helemaal niet voor de gehate 'Russen'.