Machtsstrijd op het NIOZ

Deze brief geeft mijn persoonlijke mening weer, en is namens vele bezorgde (oud-)collega's geschreven.

Er is een machtsstrijd gaande op het NIOZ. Dit instituut houdt zich bezig met fundamenteel onderzoek aan de zeeën en oceanen van de aarde. Kennis en inzicht wordt verkregen op basis van zeegaand- , laboratorium- en modelleringsonderzoek. Het NIOZ bestaat al meer dan 125 jaar. Al die tijd was de personele bezetting, bestaande uit chemici, fysici, biologen en technici afgestemd op de kerntaken van het onderzoeksinstituut. Net als bij vergelijkbare onderzoeksinstituten in het buitenland is daar in de laatste dertig jaar nog de multidisciplinaire vakdiscipline modellering bij gekomen.

Als gevolg van een financieringstekort wordt het NIOZ momenteel "omgevormd". Er zijn meerdere oorzaken voor het financieringstekort. Zo heeft de hoofdfinancierder, NWO, al meerdere jaren geen inflatiecorrectie toegepast. Daarnaast heeft de onstuimige groei van een zeer succesvolle onderzoeksgroep, bestaande uit (paleo-)geochemici o.l.v. prof. Sinninge-Damste, een steeds groter beslag gelegd op de basisfinanciering van het NIOZ. Veel van de door deze groep binnengehaalde projectgelden moesten worden aangevuld met NIOZ gelden. De wetenschappelijke kwaliteit van deze groep geochemici staat buiten iedere twijfel. Er is sprake van excellent onderzoek.

Bij de huidige reorganisatie is een ingewikkeld spanningsveld aan het licht gekomen. De groep die het meeste geld binnenhaalt (en consumeert) staat vakinhoudelijk het verst af van de kerntaken en kerncompetenties van een zeegaand onderzoeksinstituut. Het ligt dus het meest voor de hand om de peperdure afdeling (paleo-)geochemie te verplaatsen naar een universitaire instelling.

Deze groep voelt zich om die reden kennelijk miskend en bedreigd. Vorig jaar ontstond er een machtsstrijd waarbij geen middel wordt geschuwd. Het eindresultaat komt langzamerhand in beeld: verminderde investeringen in zeegaand onderzoek en nog maar drie wetenschappelijke afdelingen (i.p.v. zes) waarbij twee van de drie afdelingshoofden een geochemicus gaat worden en een (paleo-) geochemicus als algemeen directeur. Het huidige transformatietraject staat onder leiding van een kersverse bestuursvoorzitter. Betrokkene heeft een groot deel van zijn actieve loopbaan gewerkt bij het ministerie van VROM en heeft geen enkele aantoonbare ervaring op het gebied van wetenschappelijk en/of maritiem onderzoek. Zijn incompetentie op laatstgenoemde werkgebieden heeft grote ruimte gecreëerd voor een oneigenlijke discussie over de toekomst van het NIOZ. De toekomst wordt niet bepaald door de primaire kerntaken maar door de (paleo-)geochemici die momenteel aan de macht zijn.

De adjunct-directeur die tijdens het traject voorstelde om een openlijk debat te starten over de kerntaken van het NIOZ is na dit voorstel per direct op non-actief gesteld (Een voorstel van hem om externe adviseurs, afkomstig van vergelijkbare buitenlandse onderzoeksinstituten, in te schakelen is in een eerder stadium door de geochemici en de huidige bestuursvoorzitter afgewezen.)

Het huidige gevecht om de macht ontspoort naar mijn mening door een oneigenlijk en extreem manipulatief gedrag. Mensen worden onder druk gezet om een verklaring te ondertekenen. Het bestuur en de algemeen directeur voelen zich niet gebonden aan de rechter. De ondernemingsraad wordt niet serieus genomen en het voltallige personeel wordt geconfronteerd met halve waarheden en hele onwaarheden (bijeenkomst op 23 maart j.l.). De insinuatie dat de adjunct-directeur een persoonlijke strijd levert tegen het NIOZ is bedroevend. Herman Ridderinkhof heeft, net als vele andere NIOZ-ers, een groot deel van zijn leven naar eer en geweten in dienst gesteld van het NIOZ en het zeeonderzoek. Hij heeft een afkeer van de huidige destructieve krachten waarbij waarheidsvinding wordt verdrongen door persoonlijk winstbejag van een aantal leidinggevenden. Hij wil geen stiekem gedoe, maar een open en eerlijke discussie met het personeel over de toekomst van het NIOZ. Ik vind dat zijn streven voor een gezond en slagvaardig zeegaand onderzoeksinstituut de volle steun verdient.

Het NIOZ heeft al meer dan een eeuw een onderzoekstraditie van gedegenheid, betrouwbaarheid en integriteit. Deze reputatie is niet opgebouwd door de huidige machthebbers, maar door het voltallige personeel. Mensen die zich naar eer en geweten hebben ingezet voor het onderzoek der zee. Daarom roep ik alle NIOZ-medewerkers op om de gerechtelijke zitting omtrent het voorgenomen ontslag van Herman Ridderinkhof bij te wonen. De zitting is voor iedereen toegankelijk. Deze wordt gehouden op 24 april om 14.00u in het gerechtsgebouw te Alkmaar. Het gaat over jullie banen en onze toekomst!

Roel Riegman, voormalig vz. Ondernemingsraad NIOZ

Naschrift:

We hebben het NIOZ om een reactie gevraagd, maar het instituut onthoudt zich van commentaar.