Afbeelding
Foto: Ton Zegers

Dit artikel is geschreven door
Gerard Timmerman

Gerard Timmerman, verslaggever Texelse Courant.

"Gemeenteraad Texel kan lering trekken uit besluit Ceres-hek"

Ingezonden

De gemeenteraad beslist volgende week of er een onderzoek komt naar de afsluiting van het strandje bij Ceres. Texels Belang wil de Wadden-Rekenkamercommissie laten onderzoeken hoe het proces van besluitvorming zó is gelopen dat niemand (?) in de gaten had dat het gebied zou worden afgesloten. Zoals het er nu naar uitziet zal dat voorstel worden verworpen. Volgens mij hebben de indieners hun voorstel onvolledig onderbouwd, gebruiken ze tegenstrijdige argumenten, en beroepen ze zich op een onvolledige (en daarmee: onjuiste) interpretatie van moties en raadsbesluiten. Daarmee maakt Texels Belang het de andere fracties wel heel erg makkelijk om het onderzoeksvoorstel af te wijzen.

Volgens mij is het voor de gemeenteraad wel degelijk leerzaam te onderzoeken hoe het zo is gekomen, maar dan niet zozeer de vraag of wethouders of ambtenaren 'hebben zitten slapen', maar of de raadsleden zélf (in het Ceres-geval) hebben zitten slapen, en hoe de raadsfracties (in het algemeen) meer zeggenschap kunnen krijgen over grote, moeilijke, bovengemeentelijke projecten en beleidsterreinen. Want nog steeds is niet duidelijk hoe herhaling kan worden voorkomen.

Texels Belang  presenteerde het onderzoeksvoorstel op twee totaal verschillende manieren. In de schriftelijke versie verwijst TB naar het toenmalige raadsbesluit. Daarin wordt onder meer vastgesteld dat dat nieuwe plan een verbetering betekent voor toerisme en verblijfsrecreatie 'op het eiland'. Er staat in dat besluit dus niet 'voor dat gebied'. Ook zegt TB dat afsluiting 'niet de bedoeling' was. Maar die bedoeling staat nérgens op papier! Geen enkel raadslid heeft dat destijds hardop gezegd! Terecht merkte burgemeester Uitdehaag vorige week op dat dat een uitleg, een interpretatie van TB is. Wat wel of niet de bedoeling van andere fracties was, kan TB niet eenzijdig vaststellen.

Bovendien wil TB dat nadrukkelijk wordt uitgezocht 'wie (wethouder/ambtelijk) wanneer wat wist', met natuurlijk als logische vervolgvraag waarom dat dan niet aan de gemeenteraad is doorgegeven. Zoals bekend is het verzwijgen van informatie een parlementaire doodzonde, en kan dat leiden tot gedwongen aftreden. Zelfs als het gebeurd is onder verantwoordelijkheid van een vorige wethouder. Daarmee krijgt het onderzoek meteen de lading van 'schuldige aanwijzen' en 'zwartepieten'.

Bij de mondelinge toelichting, vorige week, sloeg TB een heel andere toon aan: door het onderzoek zou de gemeenteraad 'iets kunnen leren', en zou de gemeenteraad 'inzicht in moeilijke besluitvormingsprocessen kunnen krijgen'. Het zou niet de bedoeling van 'een afrekening' zijn. Alleen CDA en GroenLinks voelden wel iets voor een onderzoek om er iets van te kunnen leren. Daarbij speelt mee dat (net zoals in veel andere Nederlandse gemeenteraden) fracties worstelen met de manier waarop steeds meer gemeentelijke zaken sámen met andere gemeenten worden uitgevoerd. Daarbij vormen de wethouders of burgemeesters van die gemeenten een soort 'tussenbestuur', waardoor gemeenteraden deels buitenspel staan. Bovendien valt te verwachten dat in de toekomst steeds meer lokale taken bovenlokaal zullen worden uitgevoerd.

Ook hebben verscheidene Texelse politici kennelijk nog steeds moeite met de zogeheten dualisering. In het duale stelsel is het de verantwoordelijkheid van de gemeenteraad om het lokale beleid vast te stellen en de grote lijnen te bepalen, en is daarna het de taak van burgemeester en wethouders om die taak (samen met de ambtenaren) uit te (laten) voeren. In het geval van Ceres had de gemeenteraad dus van te voren tegen het College kunnen zeggen dat het gebied openlijk toegankelijk moest blijven. Dat heeft de Raad níet gedaan.

Die dijkverbetering bij Ceres is een project van het Hoogheemraadschap. Dat werk doet het HHR in samenwerking met andere (overheids-)instanties zoals Rijkswaterstaat, provinciebestuur, Haagse ministeries, Waddenfonds en dergelijke. Zulke grote infrastructurele werken vergen veel overleg en voorbereiding, dat in de meeste gevallen wordt voorbereid door ambtelijke werkgroepen. De besluiten worden meestal genomen in een 'bestuurlijk overleg'. Omdat het werk zich afspeelt binnen de gemeentegrenzen van Texel, zal het gemeentehuis van Texel daar ook in hebben gezeten. Maar het is goed te beseffen dat Texel in dit geval 'een kleine speler' is. Texel heeft aan het miljoenenproject maar een klein beetje aan voorbereidend onderzoek meebetaald. Het is een project van het HHR, dat door het HHR wordt betaald, met bijdragen van andere ministeries.

Dit soort overleg-modellen en besluitvorming doen zich ook voor bij andere grote projecten. In de nabije toekomst steeds vaker op deze manier. Er zijn altijd meerdere (overheids-)instanties en belanghebbenden. Dat kan leiden tot botsende belangen. Het is zaak dat tijdig te onderkennen. Meer kleine gemeenten in Nederland hebben moeite zich in zulke grote zaken staande te houden. Er is niks mis mee dat te erkennen, en er op lokaal niveau een zo passend mogelijke oplossing voor te zoeken.

Texels Belang wil dat Ceres-onderzoek laten uitvoeren door de Wadden-Rekenkamercommissie. Daar is op zich niks mis mee. Die commissie bestaat uit drie beroepsonderzoekers en enkele plaatsvervangers. Het is hun werk over dit soort onderzoeksvragen te rapporteren. Ongetwijfeld kunnen zij over een paar maanden een gedetailleerd rapport van veertig of vijftig pagina's afleveren waaruit blijkt wie wanneer welk besluit heeft genomen of er mee heeft ingestemd. Ongetwijfeld is dan te herleiden wanneer voor het eerst het bekritiseerde afscheidingshek op de tekentafels is verschenen. Maar volgens mij leert de gemeenteraad daar weinig van.

Het onderzoek zou niet zozeer een terugblik (naar Ceres) moeten zijn. Het was immers vanaf het allereerste moment, al vele jaren geleden, de bedoeling er een buitendijks natuurgebied tot stand te brengen. Een onderzoek zal vooral toekomstgericht moeten zijn, een vooruitblik naar mogelijkheden voor de gemeenteraad om dit soort grote, meerjarige bovenlokale projecten tijdig te kunnen beïnvloeden. Dáár zou de Raad wel iets aan kunnen hebben. Daarom zou de gemeenteraad zo'n onderzoek niet moeten overlaten aan de Rekenkamercommissie, maar zou de raad het onderzoek zélf moeten uitvoeren. De raad heeft de bevoegdheid om een aparte eigen onderzoekscommissie in te stellen, inclusief allerlei bevoegdheden (artikel 12 Reglement van Orde). Een stuk of vijf of zeven raadsleden zouden eens in de archieven kunnen duiken, zouden eens moeten gaan praten met bestuurders en ambtenaren en technici van die andere instanties van het Ceres-project. Welke rol heeft destijds het Texelse raadsbesluit gespeeld? Is het door de andere instanties en partners serieus bestudeerd of slechts voor kennisgeving aangenomen? Was de tekst dermate vrijblijvend en vaag waardoor het door anderen op meerdere manieren uitgelegd kon worden ?

Het instellen van een dergelijk raadsonderzoek heeft alleen zin als vrijwel de gehele raad erachter staat. Als het een kwestie van coalitie versus oppositie wordt, zal alleen al de onderzoeksvraag omstreden blijven. En heeft het uiteindelijk voor de raad geen enkel lerend effect. Zo'n onderzoek vergt minstens enkele maanden. Het zomerreces staat voor de deur. In het najaar begint de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen (maart 2018). De verstandhouding tussen de coalitie en oppositiepartij Texels Belang is al niet zo goed. In campagne-tijd zullen die verschillen alleen maar meer benadrukt worden.

Daarmee kan zo'n raadsonderzoek (hoe nuttig en wenselijk ook) speelbal worden van verwijten en welles-nietes, van gekissebis en kinnesinne. Daar wordt niemand beter van….

Iede de Vries

(overkantse halve Texelaar)

(oud-gemeenteraadslid Hilversum)

(oud-regiobestuurder Gooi en Vechtstreek)

(oud-redacteur Heldersche Courant)

De kust bij paal 9 eind vorig jaar.
Inloopbijeenkomst onderzoek zuidwestkust Texel Algemeen 27 mrt, 11:00 1
Afbeelding
Diabetes Challenge 2024, wandelen om gezond te worden en te blijven Algemeen 27 mrt, 09:06
Afbeelding
Op zoek naar een leuke uitdaging?? Algemeen 26 mrt, 16:27 2
Afbeelding
Kennismaken met de Texelse geschiedenis Algemeen 26 mrt, 12:30 1
Afbeelding
Kunstlezing over Frans Hals bij Artex Cultuur 26 mrt, 10:15
Kikker
Kikker komt op bezoek in de bieb Algemeen 25 mrt, 20:11
Afbeelding
Tevoko-toernooi naar De Koog Sport 25 mrt, 14:30 3
De Palmpasenoptocht in De Koog.
Lopen met broodhaantjes voor Palmpasen Algemeen 25 mrt, 10:30 2